Rozmiar ma znaczenie. A jak to jest z wielkościami w mikroświecie dowiecie się poniżej.
Bakterie to najmniejsze z organizmów żywych występujących na Ziemi. Mierzą między 0,2 a 80 μm (mikrometrów), a najczęściej około 1μm .
Dodajmy, że 1 μm to jedna tysięczna część milimetra
1µm=0,001mm=10 -3 mm
Warto rzucić okiem na linijkę i przekonać się, jak mały jest 1 milimetr. I teraz podzielmy go na 1000 części. Właśnie jedna taka część to będzie jeden mikrometr. Doprawdy niewielką pociechą jest fakt, że największe bakterie mają 80 mikrometrów. I tak ich nie zobaczymy gołym okiem. Damy radę to uczynić okiem uzbrojonym w dobry mikroskop świetlny. Jednak nawet, gdy będziemy go mieli do dyspozycji niełatwo jest obserwować bakterie. Dobrze jest zastosować barwienie preparatów bakteryjnych albo olejek imersyjny, ale to już wyższa szkoła jazdy.
P.S.
μ - to grecka litera "mi"
Wirusy nie są organizmami żywymi, mają jedynie kilka cech organizmu żywego, co czyni je niesłychanie interesującymi tworami. Rozmiar? 10-400 nm (nanometrów).
1 nm to jedna milionowa część milimetra
1nm=0,000001mm=10-6 mm
A zatem gdyby 1 milimetr podzielić na milion kawałków, to jeden z nich byłby właśnie nanometrem. Mikroskop świetlny, nawet o bardzo dużych rozdzielczościach, nie pozwala na obserwację wirusów - potrzebny jest do tego mikroskop elektronowy.
Pyły zawieszone to bardzo drobne cząsteczki wielu substancji pochodzące ze spalania paliwa w samochodach i domowych piecach (węgiel, drewno, oleje oraz rozmaite śmieci). Jest to grupa substancji bardzo różnorodna. Wśród pyłów zawieszonych są cząsteczki organiczne i nieorganiczne, stałe i ciekłe. Najgorzej wpływają na nasze zdrowie te najdrobniejsze pyły zawieszone, gdyż najłatwiej wnikają do wnętrza dróg oddechowych, do najdalszych zakamarków płuc, a zwykle są bardzo trujące.
Najczęściej spotkacie się z informacjami o pyłach zawieszonych PM10 oraz PM2,5, a czasem PM1,0. Pyły PM 10 mają rozmiar do 10 μm, a PM2,5 są wielkości maksymalnej 2,5 μm. PM1,0 są najdrobniejsze, bo 1μm to ich największy rozmiar.
Inne ciekawe bardzo niewielkie rozmiary:
Ludzki włos ma średnicę 50-70 mikrometrów
Ziarenko piasku może mieć ok. 90 mikrometrów
Pyłek niezapominajki leśnej: 0,0003 mm
Pyłek dyni zwyczajnej: 0,22 mm
Popiół wulkaniczny to drobiny mniejsze niż 2 mm.
Sinice (te które powodują zakwity wody): 0,5-50 µm
Komórka drożdży piekarniczych: 5-10 µm
Koronawirus ma rozmiar 60-140 nanometrów i jest przenoszony drogą kropelkową (kichanie, kaszel, mówienie) przez aerozol biologiczny, czyli kropelki unoszące się powietrzu o średnicy 20-300 mikrometrów.
Inne ciekawe jednostki, w których podaje się bardzo małe rozmiary:
1 angstrem, zapisujemy: 1 Å = 0,1nm
Jednostki tej używa się głównie w fizyce i chemii do opisywaniu obiektów o rozmiarach około 1 atomu. Nazwa tej jednostki pochodzi od nazwiska szwedzkiego fizyka i astronoma Andersa Jonasa Ångströma [czyt.: Ongströma]
1 pikometr, zapisujemy: 1pm= 10−12m
Zatem jest to jedna bilionowa część metra:)
Zadania dla Uczniów:
1. Czym zajmują się następujące dziedziny wiedzy:
a/ nanorobotyka
b/ nanobiotechnologia
c/ wirusologia
d/ mikrobiologia przemysłowa
e/ mikrobiologia lekarska
2. Przelicz rozmiary:
a/ Ile mikrometrów ma pyłek dyni zwyczajnej?
b/ Ile nanometrów ma popiół wulkaniczny?
c/ Ile angstremów mają najmniejsze wirusy?
3. Wyszukaj w różnych źródłach jakie są rozmiary bakterii:
gronkowca złocistego, dwoinki rzeżączki, pałeczki zapalenia płuc, przecinkowca cholery.
4. Dowiedz się, jaka jest skuteczność różnego rodzaju maseczek, które mają chronić nas przed wirusem Covid-19. Napisz notatkę na ten temat, a jej streszczenie przedstaw w kilku zdaniach ustnie.
5. Wykonaj doświadczenia:
a/ weź swoją maseczkę (tę którą nosisz do szkoły) i psiknij dezodorantem w aerozolu na jej zewnętrzną część. Czy aerozol widoczny jest po drugiej stronie maseczki?
b/ Załóż maseczkę i niech druga osoba rozpyli zapach perfum w odległości metra od Ciebie. Odczekaj chwilę. Czy poczujesz zapach perfum mimo maseczki na twarzy?
c/ O ile masz w otoczeniu palacza tytoniu spróbuj zbliżyć się do niego w maseczce, gdy pali. Z jakiej odległości wyczuwasz dym tytoniowy? Potrzebujesz drugiej osoby z miarką aby zmierzyła odległość. Nie przedłużaj czasu eksperymentu - tzw. bierni palacze narażają swoje zdrowie na wielkie niebezpieczeństwo wdychając dym tytoniowy, który był już w płucach uzależnionego palacza.
Napisz sprawozdanie zbiorcze z przeprowadzonych eksperymentów. Zapisz wnioski.
