Jesień to najlepsza pora do tworzenia kolekcji nasion. Trzeba je wydobyć z owoców, oznaczyć (czyli ustalić do jakiego gatunku należą), zasuszyć i umiejętnie wyeksponować. Dobra zabawa da pasjonatów przyrody! A poniżej przydatne wskazówki:
Najpierw należy ustalić, jakie nasiona chcemy zebrać.
Mogą to być przykładowo:
- nasiona drzew i krzewów
- nasiona dziko rosnących roślin zielnych
- nasiona roślin uprawnych
Odwiedzenie sklepu ogrodniczego i zakup torebek z nasionami jest też pewnym wyjściem (rujnującym kieszeń), ale w tworzeniu własnej kolekcji chodzi o to, żeby samodzielnie te nasiona zebrać i najlepiej opisać, gdzie są zebrane, a zatem sklep odradzam. Można jednak w pewnym wypadku zdecydować się na zakupy - gdy chcemy uzupełnić kolekcję samodzielnie zebraną o okazy, których nie udało nam się zdobyć w ogrodzie czy na spacerze. Albo wtedy, gdy zbieramy kolekcję nasion z roślin jednego rodzaju i chcemy pokazać ich różnorodność, np. gdy zbieramy nasiona fasoli (są odmiany w naprawdę ciekawych, różnokolorowych barwach i kształtach).
Najlepiej by było kojarzyć wygląd nasienia nie tylko z nazwą, ale i z wyglądem owocu, a szczególnie liści rośliny. Dlatego równolegle dobrze jest stworzyć zielnik (jak prawidłowo wykonać zielnik czytaj tu). Jeśli byłoby to możliwe najpiękniejsza praca eksponowałaby razem liście i owoce. Do takiego zbioru najlepiej nadają się drzewa i krzewy.
Przykładowe gatunki, które mogłyby się znaleźć w takim zbiorze:
- liście i owoce klonów (a jest ich w Polsce sporo, np. klon polny, jawor, pospolity, jesionolistny, srebrzysty... ) lub dębów (tu szczególnie polecam jesienną wizytę w Ogrodzie Botanicznym)
- liście i owoce krzewów z rodziny różowatych (to m. in. dziko rosnące i uprawne maliny, jeżyny, róże, głogi, jabłonie, grusze, tarniny...)
- liście i nasiona drzew ozdobnych Twojej miejscowości (zebrać tu możemy okazy ze wszystkich drzew z parków czy skwerów).
- liście i owoce/nasiona gatunków pochodzących z innych rejonów świata rosnących w Polsce - zdziwicie się, jak wiele gatunków drzew czy krzewów, które uważamy za nasze i swojskie tak naprawdę pochodzi z Ameryki Północnej czy dalekich rejonów Azji, np. kasztanowce, śnieguliczki, platany, ligustry...
Pamiętajcie! Nie można zbierać żadnych gatunków chronionych!!!
Nie wolno łamać gałęzi!
Żeby prawidłowo oznaczyć roślinę, najlepiej zabrać na spacer książkę-przewodnik z ilustracjami roślin i w trakcie zbierania dołączać do eksponatów karteczki z ustalonymi na bieżąco nazwami. Jest to ważne, bo wiele cech możemy sprawdzić mając do dyspozycji całą roślinę. Nie zapomnijcie zatem na taki spacer zabrać:
- karteczek
- ołówka
- dużej ilości foliowych woreczków czy koszulek na eksponaty.
Nasiona klonów można zasuszyć tak, jak liście (na płasko, pod czymś ciężkim, między stronami gazety codziennej). Trudniej z różowatymi: śliwki czy jabłka trzeba rozkroić, wydobyć pestkę (owoc najlepiej zjeść:), osuszyć ją i wtedy można ją wyeksponować w towarzystwie osobno zasuszonego liścia.
Nasiona roślin z rodziny motylkowatych (fasola, groch, bób, robinia...) lub wręcz same fasole można wyeksponować w dużej szklanej butelce, w której warstwami wsypujemy kolejne rodzaje nasion, a nazwy gatunków czy odmian przyklejamy na butelce.
Można też nasiona przykleić do sztywnej tektury za pomocą skutecznego kleju. Upewnijcie się, że jego opary nie są szkodliwe, klej typu wikol sprawdza się bardzo dobrze, klejem polimerowym lepiej kleić na świeżym powietrzu lub w ogóle z niego zrezygnować.
Można nasiona umieścić w "szafeczce" sklejonej z pudełek po zapałkach czy mydłach lub innych pudełek o zbliżonym kształcie czy rozmiarze. Właściwie nawet pudełka po jogurtach odpowiednio sklejone i usztywnione dałoby się wykorzystać. Liczy się pomysł!
Można wreszcie zebrać kolekcję fotografii nasion i liści.
A najtrudniejsza chyba kwestia jest sporządzenie własnoręcznych rysunków. Dla pasjonatów i zapalonych rysowników nie ma jednak rzeczy niemożliwych. W rysunku przyrodniczym nie liczy się szczególnie uroda obrazu, a przede wszystkim jego zgodność z oryginałem, umiejętność wyeksponowania takich cech rysowanego obiektu, które są dla niego jak najbardziej TYPOWE. Można zdecydować się na frotaż liści i doklejenie nasion. Opcji jest wiele:)
Życzę wszystkim Uczniom stworzenia naprawdę pięknych i ciekawych kolekcji nasion (albo nasion i liści)!
A gdy już mamy kolekcję nasienną można z niej co nieco podebrać i wsadzić do ziemi. A wtedy dopiero zacznie się jazda! Ale o tym innym razem:)
Zadania dla Uczniów:
1. Z jakich drzew mogą pochodzić poniższe nasiona? (jeśli podejrzewasz kilka możliwych gatunków - podaj je wszystkie)
2. Na tej fotografii wymieszano nasiona i liście. Powiedz jak je połączono, wg schematu: liść .........(jakiej rośliny?) i owoc ......................... (jakiej rośliny?)
3. Podaj 5 szczegółów, którymi różnią się poniższe obrazki (w celu powiększenia kliknąć dwukrotnie):
Spróbuj samodzielnie przygotować takie zadanie dla kolegów i koleżanek w klasie. Możesz użyć też warzyw, owoców, roślin zielnych...
4. Jakie gatunki drzew rozpoznajesz na tym zdjęciu? Podaj dwuczłonowe nazwy.
