Święci od przyrody

Poniżej zestaw świętych, którzy szczególną troską otaczali przyrodę. Stali się dla nas wzorem do naśladowania. Informacje o nich zaczerpnęłam m.in. z przejmującej książki Szymona Hołowni "Boskie zwierzęta" (Wydawnictwo Znak, Kraków, 2018). Jest to lektura obowiązkowa dla nauczycieli (zwłaszcza religii i przyrody), a nawet wszystkich dorosłych oraz młodzieży szkół średnich. Młodsi niech jeszcze poczekają z czytaniem.

Święty Franciszek żył na przełomie XII i XIII wieku. Pochodził z bogatej rodziny i kasy miał w bród, ale zdecydował się na życie biedaka. Czule opiekował się królikami, które uwalniał z pułapek zastawionych przez myśliwych. Zimą dostarczał miodu i wina pszczołom, aby nie zginęły z głodu i zimna, przenosił w bezpieczne miejsca wszystkie napotkane na drodze robaki, aby ich nikt nie zadeptał. Znany był ze swoich kazań wygłaszanych do zwierząt, które go pilnie słuchały: wyciągały szyje, rozpościerały skrzydła, otwierały dzioby i patrzyły na niego, a on przechodził między nimi muskając je swoim płaszczem.
Jeden dzień w tygodniu św. Franciszek poświęcał na wychwalanie pszczół i wszystkich żywych stworzeń, czyli modlił się z wdzięcznością do Boga zachwycając się Jego stworzeniami. Na podstawie jego pism i  innych starych źródeł mówiących o jego życiu powstał:

Ekologiczny dekalog św. Franciszka z Asyżu

1. Bądź człowiekiem wśród stworzeń, bratem między braćmi.
2. Traktuj wszystkie rzeczy stworzone z miłością i czcią.
3. Tobie została powierzona Ziemia jak ogród: rządź nią z mądrością.
4. Troszcz się o człowieka, o zwierzę, o zioło, o wodę i powietrze, aby Ziemia nie została ich zupełnie pozbawiona.
5. Używaj rzeczy z umiarem, gdyż rozrzutność nie ma przyszłości.
6. Tobie jest zadana misja odkrycia misterium posiłku: aby życie napełniało się życiem.
7. Przerwij węzeł przemocy, aby zrozumieć, jakie są prawa istnienia.
8. Pamiętaj, że świat nie jest jedynie odbiciem twego obrazu, lecz nosi w sobie wyobrażenie Boga Najwyższego.
9. Kiedy ścinasz drzewo zostaw choć jeden pęd, aby jego życie nie zostało przerwane.
10. Stąpaj z szacunkiem po kamieniach, gdyż każda rzecz posiada swoją wartość.

(Z włoskiego spolszczył o. Stanisław Jaromi OFMConv.)

Niegłupio byłoby powiesić ten dekalog w szkole, żeby wszyscy przechodzący mogli rzucić na niego okiem, prawda?

Święty Bazyli Wielki w IV wieku napisał taką oto modlitwę: "O, Boże, umocnij w nas poczucie wspólnoty ze wszystkimi żyjącymi stworzeniami, naszymi braćmi zwierzętami, którym dałeś ziemię, jako ich dom, by dzieliły go z nami (...) Obyśmy zrozumieli, że nie żyjemy tylko dla siebie, ale i dla nich, i dla Ciebie, i że one kochają słodycz, jaką niesie z sobą życie".

Święty Izaak Syryjczyk, który żył w wieku VII pisał o miłosiernym sercu: "Jest to serce, w którym płonie miłość dla całego stworzenia, dla ludzi, ptaków, dla dzikich zwierząt, dla demonów (wyobraźcie sobie! - dopisek własny) - dla wszystkich stworzeń".

A święty Hubert - patron myśliwych? Cóż, niezbyt fortunnie obrali go sobie za patrona. Najpierw co prawda nałogowo polował, ale świętym został po tym, jak polowania porzucił i się nawrócił (dużą rolę odegrał w tym jeleń z krzyżem na porożu, który mu się objawił).

Święty Medoc (czyt. medok), irlandzki biskup z VI wieku z miasta Ferns - był prekursorem (czyli kimś, kto jako pierwszy to zapoczątkował) obywatelskich blokad polowań. Uratował gonionego przez myśliwskie psy jelenia, zarzucając na niego swoją szatę. Pogoń zgubiła trop i jeleń ocalał. 

Podobna sytuacja przydarzyła się świętej Melangeli - walijskiej pustelniczce z VII wieku. Schronił się u niej przed nagonką zając, a polujący książę był pod tak wielkim wrażeniem jej postawy, że podarował jej ziemię, na której powstał azyl dla każdego człowieka i zwierzęcia potrzebującego pomocy. 

Święty Godryk z Finchale żył w XI wieku  w Anglii i był pustelnikiem.  On również uratował jelenia ściganego przez polowanie. Zimą wędrował boso po okolicy, zaglądając w każdą dziurę i szukając zziębniętych zwierząt, które ogrzewał pod pachą i na swoim brzuchu oraz leczył.

Święty Kevin i święty Kolumban Starszy (VI wiek) nie tylko chronili zwierzęta, ale również protestowali przeciwko budowie kościołów i klasztorów, gdy te wiązały się ze znaczną wycinką drzew, albo bardzo zaburzały życie dzikiej przyrody w okolicy. "Nie chciałbym, żeby Boże stworzenia musiały  przenosić się ze względu na mnie" - deklarował święty Kevin obiecując przy tym piekło i krótkie życie złodziejaszkom wycinającym drzewa w chronionym przez niego lesie. Święty ten jest często przedstawiany na obrazach z wyciągniętymi rekami, a na jednej z nich siedzi ptak. Jest to związane z legendą. Świętemu podczas modlitwy usiadł na dłoni drozd, a że miał tak wielkie zaufanie do człowieka - złożył mu na dłoni jajo. Święty, chcąc uszanować ufność zwierzęcia tak długo nie opuszczał rąk aż z jaja wykluło się pisklę. 

Święty Gerazym (lub Hieronim wg innych źródeł) wyleczył ranę pewnego lwa, który od tej pory stał się przyjacielem całego klasztoru. 

Święty biskup Hugon z Lincoln zaprzyjaźnił się z łabędziem. 

Święty Serafin Sarowski i święty Sergiusz z Radoneża to rosyjscy pustelnicy. Odwiedzały ich w pustelniach dzikie zwierzęta, a oni karmili je , leczyli i opiekowali się nimi, jak domownikami. I tak też byli przez zwierzęta traktowani.  

Święty Roch przedstawiany jest na obrazach z psem, który leczył jego trądowe rany swoja śliną. Przynosił mu też jedzenie, gdy chory na dżumę Roch schronił się w lesie, aby nie zarażać innych ludzi. Według legendy święty Roch nie chciał po śmierci wejść do nieba, bo nie chciano, go tam wpuścić razem z psem, ale tak się zaparł, że w końcu dostał pozwolenie na to, aby pies wszedł z nim do raju.

Święty Roch w Parafialnym Ogrodzie Botanicznym w Zagwiździu (woj. opolskie)

Widzicie więc, że chrześcijaństwo jest religią na wskroś ekologiczną.

Zadania dla Uczniów:

1. Kierując się powyższymi opisami narysuj wybranego świętego w towarzystwie zwierząt i roślin, z którymi był związany.

2. Wyszukaj informacje o organizacjach działających w Twojej miejscowości na rzecz przyrody.

3. W jaki sposób wprowadzasz w życie dekalog św. Franciszka? Co uczeń w Twoim wieku może zrobić dobrego dla:

a/ pszczół

b/ roślin doniczkowych w domu i w szkole

c/ ptaków za oknem

d/ kota sąsiada

4. Jak upomnisz kolegę/koleżankę ze szkoły, gdy zauważysz, że:

a/ łamie gałęzie drzewa przy drodze

b/ strzela z procy do psa

c/ robi krzywdę innemu dziecku

5. Przygotuj samodzielnie lub w parze wystąpienie na lekcji o tym, jak opiekować się wybranym zwierzęciem domowym. Czas wystąpienia: 15 minut.
6. Wyszukaj informacje o tym, jak zwierzęta pomagają ludziom. Napisz krótkie wypracowanie na ten temat.