Wiosenną porą - deszcz, rosa i mgła

Oczywiście deszcze, rosa i mgły nie są zjawiskami typowymi tylko dla jesieni, ale o tej porze roku 

można je obserwować dość często.

Poniżej kilka podstawowych informacji o nich.

Deszcz może być rzęsisty i gwałtowny, może być mżawką (szczególnie korzystna dla cery:), czyli inaczej "kapuśniaczkiem". Czasem mówi się, że "rzuca żabami" o szczególnie intensywnych i długotrwałych opadach.

Z czego składa się chmura?
Z bardzo małych kropelek wody i/albo kryształków lodu. Gdy gromadzi się ich coraz więcej i więcej, stają się coraz to większe, a chmura coraz cięższa. My widzimy ją jako coraz to ciemniejszą i coraz to niżej "wiszącą" nad ziemią. Chmury burzowe mają piękną łacińską nazwę cumulonimbus.

Jak powstaje deszcz?
Drobne kropelki wody w chmurze łącza się ze sobą w coraz to większe krople. Gdy kropli wody jest tak dużo i są tak ciężkie, że chmura  nie jest w stanie już więcej kropelek wody (kryształków lodu) "udźwignąć" (przyciąga je przecież Ziemia, co zwie się grawitacją) - spadają one po prostu na ziemię. A my obserwujemy to jako deszcz (albo śnieg..).


Skąd bierze się woda w chmurach?
Woda paruje z powierzchni ziemi, ze zbiorników wodnych, z roślin (przez tzw. aparaty szparkowe w liściach), zwierząt i ludzi (przez powierzchnię ciała oraz przez usta (widać to dobrze w czasie mrozów, gdy z ust wydostaje się "para" - nie jest to wtedy para wodna, ale już bardzo malutkie kropelki wody - sama para wodna nie jest widoczna!). Para wodna jest wodą w gazowym stanie skupienia. Jest bardzo lekka, a gdy na dodatek jest cieplejsza (a zatem lżejsza) od otaczającego ją powietrza  - unosi się do góry i ochładza (im wyżej, tym chłodniej, pamiętajcie!!!). Na skutek ochładzania para wodna przekształca się w ciecz, czyli powstają z niej małe kropelki wody. Baaardzo dużo kropelek wody tworzy chmurę.

Dlaczego para wodna zamienia się w ciecz (skrapla się)?
Na skutek ocieplania cząsteczki (drobiny) wszystkich substancji, w tym pary wodnej, zaczynają szybciej się poruszać. Po prostu otrzymują więcej energii (cieplnej).
Im szybciej się poruszają tym częściej się ze sobą spotykają. A cząsteczki wody mają tę właściwość, że przyciągają się nawzajem. Gdy zatem cząsteczki wody się ze sobą zetkną, łączą się ze sobą tworząc najpierw bardzo małą kropelkę wody. W miarę "spotykania" nowych cząsteczek wody kropla staje się coraz większa.

Czym jest mgła?
Mgła jest chmurą, tylko zawieszoną nisko nad ziemią. No i czasem bardzo rozległą. Składa się z małych kropelek wody, często o sporym zagęszczeniu (wtedy mówi się, że mgła jest "gęsta jak mleko"). Mgła pojawia się często o poranku lub wieczorem.

Promienie słoneczne próbują przebić się przez mgłę

To zdjęcie zrobiłam z jadącego samochodu. Mgła czasem bardzo utrudnia i spowalnia ruch na drogach, zła widoczność sprzyja wypadkom. Kierowcy mogą im zapobiec zmniejszając prędkość samochodu we mgle i używając świateł przeciwmgielnych.

Czym jest rosa?

Są to krople wody, które osiadły na liściach, kwiatach, samochodach, chodnikach i wszystkich obiektach na ziemi. Są dużo większe od kropli w chmurze czy we mgle. Rosa powstaje na skutek skraplania się pary wodnej zawartej w powietrzu.

Co się dzieje z rosą?

Paruje (im jest cieplej, tym szybciej) albo wsiąka w ziemię.
Dla niektórych zwierząt rosa bywa źródłem wody pitnej.  Na pustyni to czasem jedyne źródło wody.

O innych niż rosa osadach atmosferycznych czytaj w poście: "Zimową porą - szron, szadź i gołoledź"
O wilgotności powietrza można poczytać  w poście: "Hygrós - po grecku znaczy wilgotny"

Zadania dla Uczniów:

1. Jakie są skutki:
a) nadmiernych opadów deszczu i śniegu, intensywnych opadów gradu
b) niedostatecznej ilości opadów

2. Jakie środki ostrożności powinni przedsięwziąć kierowcy podczas jazdy we mgle?

3. Wyszukaj informacje o budowie deszczomierza. Spróbuj wykonać własny prototyp i sprawdź jego działanie. Zaprezentuj swój deszczomierz na lekcji, opowiedz, jak i z czego jest zbudowany i jakich pomiarów dokonałeś (możesz odczytać sprawozdanie, opowiedzieć własnymi słowami, wykonać plakat...). Prace można wykonać w parze z innym uczniem.

4. Wyszukaj informacje o rekordach opadów i susz w Polsce i na świecie - gdzie napadało najwięcej, gdzie najdłużej nie padało itp., itd.

5. Jakie działania podejmuje się w Polsce, aby ochronić ludzi i ich dobytek przed powodzią?

6. Dowiedz się, jak powstaje tęcza. Narysuj tęczę w zeszycie. Używając pryzmatu w słoneczny dzień pokaż powstawanie tęczy na powierzchni płaskiej powierzchni, np. ściany. Zaprezentuj inne doświadczenie, które pozwala otrzymać tęczę.