wtorek, 3 grudnia 2013

Jak wykonać model pagórka (góry) z barwami hipsometrycznymi?

Wykonanie tego zadania pozwala Uczniom łatwiej pojąć na jakiej zasadzie sporządza się mapy hipsometryczne. Bystrzak pojmie to i bez modelu, ale od czasu do czasu Nauczyciele życzą sobie jego wykonania. Poniżej ściąga:)


Najpierw trzeba wybrać materiał.
Polecam:
- masę solną (wymieszać szklankę mąki, szklankę soli i pół szklanki ciepłej wody - zrobić ciasto)
- masę papierową (można kupić w sklepie gotową)

- glinę rzeźbiarską (uwaga ciężka!)
Kiedyś jeden z Uczniów zrobił bardzo udany model z plasteliny o trafnie dobranych kolorach, zaś inny wyciosał górkę z kawałka styropianu i choć nie miała opływowych kształtów, nie była szczególnie piękna, to jednak zrobiona poprawnie i ze zrozumieniem doboru barw. Jeden z Uczniów mieszał piasek z klejem, ale zdaje się, że miał potem problem z pokolorowaniem, już nie pamiętam... W każdym razie dowolność jest duża.

Trzeba też zaopatrzyć się w podstawę górki, najlepiej sztywny karton, dyktę, tekturę, a nawet sklejkę, jeśli ktoś sobie życzy. Podstawa jest potrzebna po to, aby na niej wymalować jeszcze skalę barw. Nie każdy Nauczyciel będzie się tego domagał, a zatem podstawa może być, ale nie musi.
Trzeba też mieć materiały do kolorowania. W większości wypadków sprawdza się farba plakatowa, ewentualnie flamastry, choć malowanie nimi może być trochę pracochłonne.

Należy przygotować ilość materiału na pagórek proporcjonalną do wielkości podstawy. Tzn. nie może być tak, że podstawa jest wielgachna, a na niej stoi mała góreczka, albo odwrotnie - podstawa ledwo wystaje poza górkę i nie ma na niej miejsca na umieszczenie skali barw.

Jeżeli lepimy pagórek z ciężkiego materiału możemy posłużyć się fortelem: wnętrze rzeźby można zrobić ze zgniecionej mocno gazety, którą nastepnie oblepiamy gliną czy innym surowcem. Gazeta musi być zgnieciona dość ściśle, żeby wytrzymała ciężar ciasta/gliny, zanim ta zaschnie.

Gdy górka wyschnie nakładamy kolory.

Zaczynamy nakładać kolory od dołu, od ciemnej zieleni, następnie jasna zieleń, żółć, pomarańcz, czerwień, a nawet brąz. Na górce powinno być co najmniej 4 warstwy (ale lepiej więcej), tak, żeby Nauczyciel nabrał przekonania, że Uczeń wie, o co chodzi. Nakładamy farby dość gęste, bo rozcieńczone będą nam spływać w dół górki i przykrywać jej niższe partie.

Ambitniejsi mogą się pokusić o wykonanie pagórka położonego tuż przy depresji - wtedy podstawa musi mieć dołek o bardzo ciemnozielonej barwie. Można też pomalować pagórek kolorami bardzo zbliżonymi do siebie, np. różnymi odcieniami zieleni i żółci. Potrzebujemy do tego odpowiednich farbek, które można sobie dobrać mieszając kolory ze sobą w odpowiednich proporcjach. Nożna też zrobić model kilku wzniesień leżących obok siebie, a o różnej wysokości - taki wycinek terenu.

Każda warstwa barwna powinna zaczynać się i kończyć na tej samej wysokości, czyli mieć tę samą grubość na całym obwodzie pagórka niezależnie od jego kształtu. Jest to w moim odczuciu najtrudniejsza faza pracy.


Zrobiłam to tak: ekierkę z podziałką ustawiłam pionowo i przykleiłam do niej taśmą klejącą ołówek. Próbowałam obracać modelem, a konstrukcję ekierkowo-ołówkową trzymać nieruchomo. Ołówek rysował po górce linie graniczne - poziomice.
Potem wypełniłam je kolorami.
A na końcu, po wyschnięciu farby, pociągnęłam poziomice czarnym mazakiem.




Przy okazji malowania górki malujemy skalę barw na podstawie. Gdy przeschnie możemy ją opisać, tak, aby było wiadomo jakim wysokościom odpowiada dany kolor. Przykładowo - można założyć, że na jedną barwę przypada 100 metrów wysokości. Albo i 50 m. Jak kto woli:)




Pracę proszę podpisać wyraźnie, bo pewnie stanie na wystawie w klasie. Powodzenia!!!



poniedziałek, 30 września 2013

Współrzędne geograficzne dla Uczniów szkoły podstawowej

Właściwie to raczej gimnazjaliści szkolą się w wyznaczaniu współrzędnych geograficznych. Ale dobry Uczeń szkoły podstawowej również może nauczyć się nimi posługiwać, chociażby po to, aby z większym zrozumieniem oglądać filmy podróżnicze i przygodowe czy czytać książki o tej tematyce. Znajomość współrzędnych umożliwia nawigację, przydaje się podczas podróży, żeglowania, planowania wyjazdów, lotów... Pojęcia długości i szerokości geograficznej są zrozumiałe dla ludzi na całym świecie, ich zapis jest międzynarodowy. 
A przy tym nie jest to wcale trudne.

Jak to wygląda na mapie?
W atlasie przyrodniczym/geograficznym przyjrzyjcie się mapie, np. mapie hipsometrycznej Polski. Są na niej narysowane cienkie linie przecinające się pod kątem prostym. Jedne są pionowe (to tzw. południki), a inne poziome (są to równoleżniki). Właśnie te linie umożliwiają wyznaczenie współrzędnych geograficznych.
Na brzegach mapy, przy każdym południku czy równoleżniku zapisane są ich wartości w stopniach.



Zwróćcie uwagę, że wartości zapisane na tej mapie przy równoleżnikach rosną ku górze (lub inaczej: są coraz mniejsze ku dołowi mapy). Przez Polskę przechodzą kolejno, patrząc od dołu do góry (czyli z południa na północ) równoleżniki: 50°, 51°, 52°, 53° i 54°.

W celu powiększenia obrazka kliknąć na nim raz


Jeśli zaś chodzi o południki to ich wartości w stopniach rosną z lewej strony mapy ku prawej (czyli z zachodu na wschód). Przez naszą Ojczyznę przebiegają południki od 15-stego do 24-ego.



Jak określamy współrzędne geograficzne?
Współrzędne geograficzne określa się podając wartości południka i równoleżnika w miejscu, gdzie się przecinają. Znajdźmy miasto Tarnów na mapie. Leży on na przecięciu południka 21° (to jest jego długość geograficzna) z równoleżnikiem 50° (jest to jego szerokość geograficzna).



Ale to jeszcze nie koniec! 
Długość geograficzna może być wschodnia (E) lub zachodnia (W), a szerokość geograficzna może być północna (N) lub południowa (S). Wszystkie miejsca w Polsce mają długość geograficzną wschodnią, bo leżą na półkuli wschodniej. A ich szerokość geograficzna jest północna, bo leżą na półkuli północnej.

Gdzie są granice między półkulami Ziemi?
Granice między półkulą północną i południową wyznacza równik. A granice między półkulami: zachodnią i wschodnią wyznacza południk 0° (południk Greenwich, czyt. Grynicz, nazwa pochodzi od dzielnicy Londynu, przez którą on przebiega). Najlepiej znaleźć je sobie na globusie. Można też narysować je na pomarańczy mazakiem, co ułatwia zrozumienie tematu:)

A zatem współrzędne geograficzne Tarnowa są takie:
21 stopni długości geograficznej wschodniej (21°E) i 50 stopni szerokości geograficznej północnej (50°N).

Zapis ten jest jednak bardzo niedokładny! Bystry obserwator zauważy, że przecież Tarnów jest większy niż punkt przecięcia się południka z równoleżnikiem. A co z miastami, które leżą między narysowanymi na mapie liniami? A co z bardzo małymi miejscowościami, których nie zaznaczono na tej mapie? Czyżby nie można było określić ich współrzędnych geograficznych?

Można!!!
Tak naprawdę miedzy jednym południkiem a drugim można by było narysować nieskończoną ilość innych południków, które przechodziłyby przez wszystkie zaznaczone i niezaznaczone na mapie punkty (podobnie byłoby z równoleżnikami). Ale gdyby to zrobić spod narysowanych linii nie byłoby widać wcale mapy! A zatem narysowano tylko niektóre południki i równoleżniki. Na mapie hipsometrycznej Polski leżą one w odległości 1 stopnia (1°). Jeden stopień  składa sie z 60 minut (podobnie jak w zegarze), zaś minuta składa się z 60 sekund (60` - też jak w zegarku). Zatem odcinek między jednym a drugim południkiem moglibyśmy podzielić na 60 mniejszych części i w ten sposób określać z większą dokładnością położenie punktów na mapie.

Teraz przykład: Znajdźmy na mapie miasto Łódź. Leży ono mniej więcej w połowie odległości między południkami 19° i 20°. A zatem jej wschodnia długość geograficzna wynosi 19 stopni i 30 minut (30 to połowa 60). Oczywiście w dalszym ciągu są to dane przybliżone. Łódź jest rozległym miastem, a zatem będą w niej punkty o współrzędnych 19° i 25` długości geograficznej wschodniej (19°25`E) oraz punkty o współrzędnych 19° i 33` długości geograficznej wschodniej (19°33`E)

Podobnie rzecz ma sie z równoleżnikami. Między jednym a drugim mieści się 60 minut, a w każdej z minut mieści się 60 sekund. Gdybyśmy mieli dokładniejszą mapę moglibyśmy określać położenie punktów z dokładnością co do minuty i sekundy. Ale nawet podanie danych w stopniach umożliwia łatwiejsze odnalezienie miast na mapie, prawda?

Zadania dla uczniów:
1. Nie wiesz gdzie leży Szczytno? Jego współrzędne są takie: 21° E i 53°35`N
Znalazłeś?/aś? Jeśli tak - poćwicz swoją nową umiejętność znajdując na mapie Polski następujące miejscowości (podaj ich nazwy):
1. 16°E 52°55`N
2. 54°N 16°E
3. 53°50`N 22°59`E 
4. 52°55`N 14°35`E 
5. 50°59`N 18°15`E
6. 50° 57`N 16°25`E 

Jeśli sobie poradziłeś - czas przenieść się na mapę świata!

2. Poniżej wkleiłam zdjęcia pocztówek z różnych stron świata. Dopasuj do nich wartości równoleżników, które przechodzą przez miejsca pokazane na tych pocztówkach.
1. 49°50`N   24°1'E
2. 54°42`N   20°30'E
3. 59°39`N   10°37'E
4. 45°48'N   15°58'E
5. 45°31'N   123°41'W
6. 64°N  152°
7. 35° 36'N   139°34'E

Uwaga! Nie podałam współrzędnych dwu miejsc z pocztówek. Jest to Twoje zadanie:)

A

B

C

D

E

F
G

H

I

wtorek, 27 sierpnia 2013

Pułapka na bezkręgowce ogrodowe (i nie tylko...)

Lato to świetna pora na naukę rozpoznawania rozmaitych bezkręgowców. Można je oczywiście spotkać w ogrodzie, ale można je też zaprosić, aby same do nas przyszły i ujawniły się, że są. Oto krótka podpowiedź, jak to zrobić. 

Wykop w ziemi dołek tak głęboki, aby zmieścił się w nim szklany słoik, np. półlitrowy. Brzegi słoika powinny stykać się z powierzchnią ziemi, tak, aby owady łatwo mogły do niego wpaść
- włóż do słoika przynętę
- w rogach pułapki połóż 4 kamienie i ułóż na nich deseczkę (będzie to daszek, który uniemożliwi utonięcie owadów, gdyby w nocy padał deszcz)
- rano podnieś daszek, wyjmij i obejrzyj zawartość (warto użyć lupy), na podstawie książki-przewodnika ustal, jakie gatunki udało Ci się schwytać, możesz je sfotografować, albo narysować
- wypuść zwierzaki na wolność
- pułapki zakładaj w kilku różnych zakątkach ogrodu, wkładaj do nich różnorodne przynęty

Daszek z pokrywki pudełka po lodach. Podparty na patyczkach (można użyć sporych kamieni). Należałoby go wkopać jeszcze głębiej!

Co może być przynętą?
- najlepiej, żeby przynęta miała mocny zapach, wtedy skutecznie zwabi owady. Jednego dnia można włożyć do słoika owoce i kawałki ciastek, innego mięso, można spróbować wkładać różne rodzaje serów (twaróg, żółty, pleśniowy)

W tym słoju przynętą były banany

Na twaróg i wędzoną makrelę przyszły w nocy mrówki i dwa kosarze


Co jeszcze wabi owady i inne "robale"?
- w maliniaku spotkasz całe mnóstwo pluskwiaków, które żywią się sokiem owoców
- pod kamieniami i butwiejącymi liśćmi szukaj wijów, stonóg czy mrówek
- w kompoście znajdziesz najładniejsze dżdżownice - każdy wędkarz to potwierdzi. Oprócz tego robale, jak pod kamieniem.
- całe mnóstwo skorków (szczypawic) trafia się w kiściach winogron. Lubią też inne miejsca zaciszne typu: zwinięte przez pewien czas tkaniny leżące w ogrodzie, sterty gałęzi i liści
- do rozkładających się owoców przybywają tłumnie muszki owocowe, a w ogrodzie również osy, bardzo lubiące również słodkości

- gzy bydlęce spotkasz na pastwisku: przy krowach i koniach
- owady mające ochotę na wodę często wpadają do zbiorników wodnych. Jeśli chcesz uchronić owady z Twojego ogrodu przed utonięciem - wrzuć do zbiornika na wodę kilka drewienek, patyczków. Na nich biedronka może usiąść, by zaspokoić pragnienie.jest na tyle lekka, że patyczek nie utonie, a da jej pewne oparcie. 
- można posiać/posadzić w ogrodzie kwiaty przywabiające motyle, np. cynie, budleje czy macierzanki. Przyleci ich całe mnóstwo. Zaś motyle nocne, czyli ćmy,  przylecą do światła palącej się lampy, latarni itpd.
- a drutowce lubią surowe ziemniaki!



To tylko kilka przykładów. Jeśli nie znasz jeszcze nazw i wyglądu wymienionych tu "robali" - tym bardziej warto je zanęcić, żeby je zobaczyć. Powodzenia!!!

Zadania dla Ucznia:
1. Załóż pułapki na owady według sposobu opisanego powyżej. Powinno być ich co najmniej 3. Chwytaj bezkręgowce przez ok. tydzień. Jakie zwierzęta schwytałeś/aś? Ustal to na podstawie przewodnika. Narysuj lub sfotografuj "Twoje" robale. Przy ich wizerunkach wpisz albo zaznacz strzałkami charakterystyczne cechy, po których można je rozpoznać. Pamiętaj, aby "eksponaty" wypuścić po dokonaniu obserwacji!

2. Podaj kilka przykładów bezkręgowców, które są pożyteczne dla człowieka i takich, które są uważane za szkodniki. Czy zwierzę będące szkodnikiem upraw jest pożyteczne dla środowiska naturalnego? Odpowiedź uzasadnij podając przykłady.

3. Dowiedz się, jakie są skuteczne sposoby zniechęcania szkodników do niszczenia upraw człowieka. Podaj kilka przykładów. "Zniechęcanie" to takie działanie, które pozwoli ochronić uprawy bez zabijania zwierzęcia-szkodnika. Nie musisz zawężać tematu tylko do bezkręgowców:)


czwartek, 4 lipca 2013

Przyrodniczo i rozrywkowo - do pooglądania latem

Może się zdarzyć, że latem wyjazdów brak. Albo pada deszcz. Albo towarzystwo nawaliło. Wtedy można sobie usiąść przed komputerem i oglądnąć ciekawy film. Ciekawy, czyli taki, który trochę nas rozwinie, bo czegoś się można przy okazji oglądania dowiedzieć, ale też rozerwie, bo jest łatwy i przyjemny w odbiorze. Poniżej kilka propozycji dla zainteresowanych przyrodą
 (albo i nie:)

"W 80 dni dookoła świata"



Zadanie dla Ucznia:
Zaznacz na konturowej mapie świata, a jeszcze lepiej naucz się pokazywać na globusie trasę podróży FF. Najpierw znajdź w atlasie miasta i porty, które odwiedził.


"Zielona piękność"


Zielona Piękność / The Green Beauty / La Belle Verte from FestiwalFilmówKontrowersyjnych on Vimeo.

Zadanie dla Ucznia:
Czy chciałbyś mieszkać na planecie pokazanej w filmie? Jakich ziemskich "atrakcji" by Ci brakowało? Co ci się tam szczególnie podoba/nie podoba? Odpowiedź uzasadnij.

"W pustyni i w puszczy"



"Pan i władca: Na krańcu świata"

Programy popularnonaukowe w Telewizji Polskiej - niestety trzeba przebrnąć przez reklamy na początku każdego odcinka):


"Dlaczego? Po co? Jak?"

 "Oferta pana Alberta"

"Załoga Eko" 

"Słoneczna, róg Unijnej"

Programy podróżnicze w TVP

i jeszcze: programy z działu WIEDZA

A na koniec - filmiki  na bardzo ciekawej stronie "To tylko fizyka" - pokazane na nich eksperymenty można spróbować wykonać samodzielnie w domu.

środa, 26 czerwca 2013

Rozpoznawanie roślin leczniczych

Poniżej pokazano wybrane zioła, czyli rośliny o właściwościach leczniczych, albo kosmetycznych. Wykorzystuje się ich liście, kwiaty czy korzenie. Można je suszyć lub używać świeżych  i sporządzać z nich nalewki, syropy, okłady, napary, wywary... Wiele roślin wykorzystywanych było już przed kilkoma tysiącami lat, aby przynosić ulgę w chorobach, służyć upiększaniu czy pielęgnacji ciała, odstraszaniu szkodników, konserwowaniu potraw czy polepszaniu ich smaków. Ich właściwości są cenione przez ludzi również w XXI wieku.

Lipa

Nagietek


Tatarak


Melisa
Jeżówka purpurowa

Dziki bez czarny

 
Żywokost lekarski


Zadania dla Uczniów:
1. Wyszukaj informacje o właściwościach i zastosowaniu powyższych gatunków roślin.
2. Wyszukaj informacje o innych 7 gatunkach roślin mających zastosowanie w zielarstwie - do produkcji leków czy kosmetyków. Opisz ich właściwości. naucz się wskazywać charakterystyczne cechy tych roślin, po których można je rozpoznać i odróżnić od gatunków pokrewnych. Opisz gatunki rosnące w Polsce.
3. Jakie rośliny jadalne lub lecznicze rozpoznajesz na tej fotografii fragmentu łąki? Opisz ich właściwości.


poniedziałek, 24 czerwca 2013

Kwiaty roślin użytkowych

Wiele roślin, których części zjadamy kwitnie właśnie teraz - w czerwcu. Każdy Uczeń bez trudu rozpozna marchew czy fasolę. A jak wyglądają kwiaty tych roślin? Czy potraficie rozpoznać jakie jadalne rośliny pokazano na poniższych obrazkach? Czy potraficie rozpoznać je właśnie po kwiatach?
Zapraszam do zgadywania!

1

2
 
3

4

5

6


7

8
9
10


Zadania dla Uczniów:
1. Które z tych roślin są wiatropylne, a które owadopylne? Na jakiej podstawie je odróżnisz?
2. Które z tych roślin są jednoroczne, a które wieloletnie?
3. Nie wszystkie pokazane tu gatunki są typowe dla Polski. Które z nich pochodzą z innych stron Europy i świata? Wyszukaj informacje o powodach i okolicznościach  sprowadzenia ich do naszej Ojczyzny.

sobota, 18 maja 2013

Jak zrobić wiatromierz (wiatrowskaz) szkolny?

Wiatromierz (czasem używa się nazwy anemometr) to przyrząd służący do określania kierunku i prędkości/siły wiatru. 
Poniżej instrukcja wykonania i użytkowania wiatromierza przeznaczona dla ucznia szkoły podstawowej, który chciałby sam prowadzić obserwacje meteorologiczne w najbliższym otoczeniu. 

Potrzebne są:
- prosty kij, około 1-metrowy
- wstążka w jaskrawym kolorze lub pasek folii (bibuła też jest ok, ale nie zda egzaminu w razie deszczu)
- kompas
- kreda lub patyki lub plansza z zaznaczonymi głównymi kierunkami świata,  którą można przymocować do podłoża w sąsiedztwie wiatromierza

Wykonanie:
1. Do patyka na jednym z jego końców przymocować wstążeczkę (można zawiązać na supełek).

2. Drugi koniec patyka wbić mocno w podłoże, aby patyk się nie chwiał i nie przewracał.

3. Za pomocą kompasu określić główne kierunki świata w pobliżu wiatromierza.

4. Jeśli w zasięgu wzroku jest asfalt zaznaczyć na nim różę kierunków kredą (deszcz może ją jednak zmyć), jeśli podłoża do pisania brak - ułożyć ją z patyków, albo przymocować w pobliżu narysowaną na trwałym podłożu różę kierunków.

Jak to działa?
Gdy wieje wiatr powoduje wychylenie wstążki. Gdy wieje mocno wstążeczka tworzy z kijem kąt prosty, a nawet rozwarty (unosi się ku górze). Gdy wiatr jest słabszy - wtedy między wstążką, a kijem obserwujemy kąt ostry.

Widok na wiatromierz z boku - widoczne jest wychylenie wstążki.

Koniec wstążki wskazuje kierunek, w którym wieje wiatr, a jej przeciwległy koniec (ten przymocowany do kija) pokazuje kierunek, z którego wieje wiatr i to właśnie ta informacja jest ważniejsza! Dlaczego? Gdy słyszymy w komunikatach telewizyjnych czy radiowych, że będzie wiał wiatr północny, to znaczy, że będzie on wiał z północy, a nie na północ. 

Widok na wiatromierz z góry.
Tym razem wiatr wiał z południowego wschodu, co pokazuje strzałka.
Po to właśnie jest nam potrzebna róża kierunków w zasięgu wzroku, aby ustalić kierunek wiatru. Na wiatromierz patrzymy wtedy z góry! Najlepiej od razu zanotować obserwację. Trudniej jest zanotować siłę wiatru. Można spróbować rysunkiem oddać wychylenie wstążki, ale nie jest to łatwe, zwłaszcza, gdy wiatr jest zmienny. Można by spróbować użyć kątomierza i podać dane w stopniach (jeśli umiecie się posługiwać kątomierzem). A może macie inny pomysł?

Należy także odpowiednio wybrać miejsce,  w którym chcemy postawić wiatromierz: powinien się znajdować na otwartej przestrzeni, ale nie przesadzajmy z jej powierzchnią. Wystarczy trawnik pod szkołą. Chodzi o to, aby nie było to miejsce przy ścianie,  kępie drzew, czy innym masywnym obiekcie, bo ich bliskość może zafałszować obserwacje (osłaniają od wiatru).

Z przykrością przypominam sobie z praktyki szkolnej fakt, że wiatromierze nie przetrwały nigdy zbyt długo w miejscu, gdzie zostały postawione (mam na myśli tereny przy szkole). Zawsze znalazł się ktoś, komu wiatromierz przeszkadzał i kto uznał, że lepiej będzie go zdemolować. Może nieco pomoże tabliczka informacyjna z tekstem: "WIATROMIERZ, PROSIMY NIE NISZCZYĆ".

Aby pomóc marynarzom sir Francis Beaufort (admirał floty brytyjskiej) sporządził specjalną 13-stopniową skalę - zwaną obecnie skalą Beauforta - do określania siły wiatru na morzu. Z czasem zaadoptowano ją również do warunków lądowych.  Jeśli nie znajdziecie jej w podręczniku do przyrody można ją obejrzeć np. tutaj

A poniżej wiatrowskaz (wskazuje kierunek wiatru, ale siły nie mierzy) na starym, drewnianym kościele w Biskupicach (woj. opolskie):

Strzałka zapewne wskazuje północ, a przymocowany nad nią kogucik powinien być ruchomy.
 Czy tak było rzeczywiście - nie wiem, nie pamiętam. Było późno i ciemnawo...

Przy lotnisku wiatrowskaz ma postać rękawa, który wypełnia się wiejącym wiatrem:

Plik:Windsack 01 KMJ.jpg
Źródło zdjęcia: http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Windsack_01_KMJ.jpg


Zadania dla Ucznia:
1. Zbuduj własny wiatromierz i jeśli Ci się uda przeprowadzaj i notuj codziennie (można kilka razy dziennie o stałych godzinach) przez 5-7 dni siłę i kierunek wiatru. Dane zanotuj w tabeli. Wypisz wnioski, które wyciągniesz z Twoich obserwacji.

2. Z rękawa starej koszuli lub bluzki wykonaj własny rękaw służący do obserwacji wiatru. Użyj go w celu wykonania własnych obserwacji. Opracuj sposób ich zanotowania. Wyciągnij wnioski z obserwacji i zapisz je.

3. Dla kogo szczególnie ważne są komunikaty o kierunku i prędkości czy sile wiatru? Wynotuj jak najwięcej zawodów, których uprawianie wymaga tych informacji. Odpowiedzi uzasadnij.


wtorek, 16 kwietnia 2013

Jak dbać o zęby?

Zęby zapewniają nam konieczne dla właściwego trawienia rozdrobnienie pokarmów i umożliwiają wyraźną mowę, zaś piękne zęby są niewątpliwą ozdobą twarzy. Są też naszymi najtwardszymi kośćmi, ale aby jak najdłużej ich używać, warto przestrzegać kilku zasad.

Regularnie szczotkować - regularnie tzn. najlepiej po każdym posiłku. Jest to często trudne w realizacji, więc starajmy się szczotkować jak najczęściej. Zawsze wtedy, gdy jest to możliwe

Dodatkowo warto używać nici dentystycznych. Nici wkładamy między zęby powoli, aby nie uszkodzić dziąsła zbyt gwałtownym ruchem. Przesuwamy je do przodu i do tyłu oraz z góry na dół, tak, aby usunąć te resztki pokarmu, których nie udało się wyszczotkować.

Dobrze jest też płukać zęby specjalnym płynem do płukania. Produkuje się płyny specjalnie przeznaczone dla dzieci. Bywają też płyny, które barwią osady nazębne i pokazują w ten sposób, czego na zębach nie doczyściliśmy, co jeszcze trzeba wyszorować.

Jeżeli nie mamy możliwości wyszczotkowania zębów można żuć gumę bezcukrową, taką która zmienia pH w ustach, czyli sprawia, że bakterie nazębne w mniejszym stopniu produkują kwasy rozpuszczające szkliwo zębów. Z gumami jest jednak tak, że nie wolno ich nadużywać - zawierają sztuczne słodziki, niekoniecznie zdrowe dla organizmu, a żucie dużych ilości takiej gumy może powodować biegunkę.

Zużyta szczoteczka: włosie wywinięte w różnych kierunkach, również na zewnątrz

Jeśli Twoja szczoteczka wygląda tak, jak na zdjęciu poniżej trzeba ją koniecznie wymienić, gdyż nie szczotkuje skutecznie. Na długo nie wymienianych szczoteczkach rozwijają się również szkodliwe bakterie. Przed użyciem nową szczoteczkę warto porządnie umyć i wyparzyć wrzątkiem, aby również niepożądanych bakterii się pozbyć.

Jak szczotkować skutecznie? Obejrzyjcie filmik:




Zdrowiu zębów sprzyja również odpowiednia dieta. Jeśli lubisz słodycze najlepiej jeść je jako deser po głównych posiłkach, a następnie umyć zęby. Podjadanie słodyczy między posiłkami bardzo szkodzi  zębom! Po zjedzeniu lizaka, czy cukierka cukry pozostają na długo na zębach i są pożywką dla bakterii próchniczych. Podobnie działają słodzone napoje, dlatego najlepszym do popijania napojem między posiłkami jest woda, a w każdym razie napoje niesłodzone.
Również kwaśne pokarmy czy napoje sprzyjają niszczeniu szkliwa przez bakterie nazębne i po ich spożyciu warto myć zęby.

Niektóre pokarmy mogą spowodować trwałe zabarwienie szkliwa na ciemniejszy kolor. Tak działają np. barszcze, soki z ciemnych owoców (np. czarna porzeczka, aronia), mocna herbata. Jeśli zęby są ciemne i trudno je doczyścić szczoteczką można wybrać się do stomatologa, który wyczyści zęby z tych osadów. To nie boli:)

Niezdrowe dla zębów są także napoje bardzo gorące i bardzo zimne, zwłaszcza, jeśli mamy wrażliwe zęby. Wtedy spożycie takich napojów może spowodować ból.

Dla zdrowych zębów warto przyjmować pokarmy bogate w wapń i fosfor, które są budulcami kości. Jest ich sporo w różnych orzechach, kaszach, rybach (zwłaszcza morskich), produktach nabiałowych, jajach, owocach i warzywach (zwłaszcza strączkowych). Dla wzmocnienia szkliwa ważny jest też fluor. Niezwykle rzadko konieczne jest jednak dodatkowe przyjmowanie dodatkowych preparatów  go zawierających - najczęściej wystarczy używać pasty do zębów z fluorem.

Zadania dla uczniów:
1. Niewyleczone zęby mogą być przyczyną schorzeń wielu narządów i przyczynami chorób. Wyszukaj informacje na ten temat i przedstaw je na lekcji ustnie. Możesz jako pomoc dla swojej prelekcji wykonać plakat z sylwetką człowieka, na której zaznaczysz narządy, które mogą chorować na skutek wpływu zepsutych zębów.

2. Wyjaśnij, czym zajmują się ortodonta, protetyk, chirurg stomatologii.

3. Skuteczne szczotkowanie zębów powinno trwać 2-3 minuty. Zmierz Twój czas szczotkowania. Czy właśnie tyle czasu ono trwa? Jeśli krócej - postaraj się szczotkować dłużej.


sobota, 9 lutego 2013

Lekcja powtórzeniowa - schemat

Poniżej opisaną lekcję powtórzeniową stosowałam chętnie bo i Uczniowie ją lubią. Wymaga trochę pracy, ale ma mnóstwo zalet: aktywizuje słabszych uczniów, angażuje emocjonalnie (a jak wiadomo, gdy się w coś zaangażujemy, lepiej to coś pamiętamy) i wprowadza dreszczyk emocji i rywalizacji w klasie. 

Nie stosuję tego rodzaju powtórzenia w działach, które wymagają utrwalenia umiejętności obliczeń, np. przy mapach i skalach, bo tu nie ma wystarczającej ilości czasu na zapisywanie sposobu rozwiązywania działania i dodatkowe objaśnienia.

Uczniowie musza zostać podzieleni na zespoły. Najlepsze w moim odczuciu są zespoły 3-osobowe, bo wymuszają równorzędne zaangażowanie wszystkich członków zespołu. W licznej klasie muszą być niestety liczniejsze. Co ważne członków zespołu dobieramy losowo, np. drogą odliczania 1, 2 3 ,4.. itd i wtedy "jedynki" stanowią pierwszy zespół, "dwójki" kolejny itd. Można podzielić też uczniów wg listy w dzienniku (uczniowie z nr 1, 2 3 stanowią pierwszy zespół, 4,5,6 - kolejny itd.). Sposób podziału jest mniej istotny, ważna jest losowość. Uczniowie wolą dobierać się wg własnych sympatii, ale wtedy będziemy mieli zespoły mocniejsze (bo ci lepsi w nauce wybierają się nawzajem) i słabsze intelektualnie, a tego chcemy uniknąć. W "mieszanym" zespole nawet "średniak" ma okazję zabłysnąć, a przynajmniej zaangażować się w pracę.

Należy przygotować przed lekcją pytania dotyczące danego działu wiedzy w trzech stopniach trudności.

Pytania za 5 punktów, najłatwiejsze, z poleceniami typu: "wymień", "pokaż na mapie", "podaj ilość", "podaj skrót", "jakiego przyrządu używa się do..." itpd.

Pytania za 10 punktów, trudniejsze, z poleceniami w rodzaju: "porównaj", "wyjaśnij", "opisz sposób", "wykonaj i opisz rysunek" itpd.

Pytania za 15 punktów, najtrudniejsze, z poleceniami: "zaproponujcie rozwiązanie problemu", "do czego można wykorzystać...", "uzasadnijcie słuszność zdania", "w jaki sposób można by wykonać..."

Pytania zapisuję na paskach papieru (można inny kolor do każdej z trzech kategorii pytań) i pozwalam uczniom je losować. Paski z pytaniami członkowie zespołu dostają do ręki.

Wszystkie zespoły równolegle kończą pracę. Najlepiej ustalić, że na odpowiedź mają np. 3 minuty i wtedy trzeba być bardzo skrupulatnym w mierzeniu czasu, bo Uczniowie lubią sprawdzać nauczyciela:)

Zespół otrzymuje tyle punktów, ile jest warte pytanie, które wybrał.
Jeśli odpowiedź tylko częściowo jest poprawna, albo niekompletna - nauczyciel decyduje o ile punktów mniej przyznać zespołowi.
Jeżeli odpowiedź nie zostanie udzielona, albo jest całkowicie błędna - odejmujemy zespołowi punkty (zgodnie z wartością pytania). Punkty odejmujemy też, gdy zespół zostanie przyłapany na zaglądaniu do   notatek czy podręcznika, albo konsultacjach z innym zespołem. Rozstrzyga zawsze nauczyciel.

Po każdej rundzie zapisujemy punkty zespołów na tablicy w tabeli. Bywały klasy, w których zespoły nadawały sobie nazwy, np. Tygrysy, Asy itpd. ale najczęściej zapisujemy w tabeli numer zespołu. Ilość rund zależy od tempa pracy uczniów, ale jest ich najczęściej około 4-5.

Na początku najczęściej Uczniowie wybierają łatwe pytania (choć są też zespoły ryzykantów), a potem ryzykują coraz bardziej, co umożliwia powtórzenie coraz to trudniejszych zagadnień. Zdarzyło mi się  ze zabrakło pytań za 15 punktów i wtedy zdecydowaliśmy, że zespół będzie odpowiadał na 1 pytanie za 10 punktów i 1 pytanie za 5 punktów, ale to już nie było to samo:( Lepiej przygotować zawczasu nadmiar pytań.

Na chwilę przed dzwonkiem podliczamy punkty wszystkich zespołów i wyłaniamy zwycięzców. Najlepszych wypada nagrodzić...