poniedziałek, 18 stycznia 2021

Wolontariat w przyrodniczych badaniach naukowych

Obserwacje przyrody dla przyjemności mają wiele zalet. Nie tylko poszerzają wiedzę, ale też pozwalają zażyć ruchu na świeżym powietrzu, dać wytchnienie skołatanym nerwom, a także pomóc w prawdziwych badaniach naukowych.

Nauka obywatelska (z ang. citizen science) polega na wykorzystywaniu pracy wolontariuszy do prowadzenia badań naukowych. Wolontariusze mogą samodzielnie prowadzić obserwacje, dokumentować je, uczestniczyć w liczeniach, pomiarach, gromadzeniu i dokumentowaniu danych, konkursach, a nawet w wyprawach badawczych. Po więcej szczegółów odsyłam Was do Wikipedii, gdzie bardzo szczegółowo opisano to zagadnienie. 

Poniżej wklejam przykłady projektów, do których możecie się przyłączyć. Nie trzeba być koniecznie pełnoletnim, chyba, że wyrusza się w teren. Wtedy potrzebujecie pozwolenie od opiekuna na piśmie, a najlepiej zabierzcie go ze sobą:) Może znajdziecie tu coś dla siebie?

https://www.ornitho.pl/ - można tu wpisywać obserwacje nie tylko ptaków. Tworzy się w ten sposób międzynarodowa baza, z której korzystają naukowcy z całego świata.

http://www.pustulki.pl/ - projekt zbiera wszelkie informacje o pustułkach. 

http://www.iop.krakow.pl/Ssaki/ - Atlas Ssaków Polski. Można tu sprawdzić rozmieszczenie różnych gatunków i przesłać swoje obserwacje.

http://www.iop.krakow.pl/plazygady - Atlas Płazów i Gadów Polski, podobny do tego ssaczego.

https://malerzeki.wordpress.com/2017/07/07/szukamy-rakow/ - tu zgłaszamy każdego napotkanego raka:)

https://www.inaturalist.org/home - obserwacje z całego świata, wszystkich żywych organizmów, po angielsku wpisujemy organizmy wyłącznie dzikie, dodając fotkę.
 
https://play.google.com/store/apps/details?id=pl.amistad.treespot.zubry - aplikacja "Obserwator Żubrów" wspomagająca prace Towarzystwa Miłośników Żubrów
 
http://lowcaobcych.pl/ - Łowca Obcych poszukuje wszelkich gatunków, które pochodzą z innych części świata i nie są naszą rodzima fauną.

https://otop.org.pl/wlacz-sie/zostan-czlonkiem-otop/wolontariat-wysokich-lotow/zostan-wolontariuszem/ - Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków poszukuje wolontariuszy do różnych akcji
 
 

 PS. Niestety brak danych, aby taki wolontariat przeliczano na punkty potrzebne ósmoklasistom. A szkoda...
 
Wolontariusze wyruszają na liczenie ptaków. Łęgi Odrzańskie, koniec stycznia 2020

poniedziałek, 11 stycznia 2021

Krioentomofauna, czyli owady na śniegu

Słowo KRIOENTOMOFAUNA ma trzy składowe:

KRIO - pochodzi z języka greckiego i oznacza "mróz". Wszystkie wyrazy z tym przedrostkiem mają związek właśnie z mrozem, chłodzeniem, niskimi temperaturami.

ENTOMO - z greckiego "éntomo" to owad

FAUNA - (tym razem z łaciny) świat zwierząt 

A zatem krioentomofauna to owady występujące u nas zimą. 

Udało mi się sfotografować na śniegu takiego oto stwora:

Zimień chłodolub (?)

Owady zaobserwowałam w pierwszych dniach stycznia, w Parku Krajobrazowym Sudetów Wałbrzyskich, w masywie Dzikowca. Obserwacji było kilka, w różnych miejscach szlaku. Lot wszystkich osobników był delikatny, chwiejny, a gdy osiadły na śniegu wydawały się nieporadne. 

Owady (ale również pajęczaki) zimnolubne mają zwykle z zimnem związane nazwy, np. ryjek śnieżny, pluskwiak śnieżny, pośnieżek, przedzimek, zimówka. Pojawiają się u nas od grudnia do marca. Korzystają z tego, że zimową porą niewielu jest amatorów owadziej diety, bo albo odlecieli (jak wiele ptaków), albo zapadli w stan hibernacji (np. nietoperze). Można zatem swobodniej się przemieszczać w poszukiwaniu partnera, bez obawy, że zostanie się zjedzonym.

Bezkręgowce te mają specjalne przystosowania do życia w zimowych warunkach. W owadziej krwi - hemolimfie - znajdują się substancje zapobiegające jej zamarzaniu, np. glicerol. Kolejnym przystosowaniem jest niewielki rozmiar ciała, a także u niektórych owadów -  brak skrzydeł (lub ich uwstecznienie, zredukowane rozmiary). Chodzi tu o to, aby powierzchnia ciała, przez którą następuje utrata ciepła, była jak najmniejsza. 

Dla spragnionych bardziej szczegółowej wiedzy polecam stronę Świat Makro

Zadania dla Uczniów:

1. O ile uda Ci się w zimie zaobserwować owady zanotuj jak najwięcej danych o nich: gdzie zostały zaobserwowane, co robiły, jak wyglądały - można wykonać szkic lub fotografie. W celu identyfikacji posłuż się np. stroną, którą podałam powyżej. Notatki prowadź do połowy marca. Możesz im spokojnie nadać tytuł: "Owady/bezkręgowce spotkane w zimie". Powodzenia!

2. Wyjaśnij termin: krioterapia. Opisz przy jakich usterkach zdrowia jest polecana. Podaj przykłady ośrodków w Polsce, gdzie można jej zażyć i pod jakimi warunkami (oczywiście, gdy nie ma epidemii). Czy można samodzielnie poddać się krioterapii? Jakie są przeciwwskazania?

3. Już wiesz, że entomofauna, to świat owadów. A co to jest herpetofauna, ichtiofauna, teriofauna, ornitofauna? Zajmują się nimi następujące gałęzie nauk biologicznych: ornitologia, herpetologia, ichtiologia, teriologia... Znasz inne gałęzie wiedzy biologicznej? Zostań ich tropicielem i wyszukaj jak najwięcej przykładów. Jest ich wiele, posłuż się różnymi słownikami... Czy wiesz, że istnieje nawet gałąź nauki poświęcona badaniu pyłków roślin?