Jak zrobić wiatromierz (wiatrowskaz) szkolny?

Wiatromierz (czasem używa się nazwy anemometr) to przyrząd służący do określania kierunku i prędkości/siły wiatru. 

Poniżej instrukcja wykonania i użytkowania wiatromierza przeznaczona dla ucznia szkoły podstawowej, który chciałby sam prowadzić obserwacje meteorologiczne w najbliższym otoczeniu. 

Potrzebne są:
- prosty kij, około 1-metrowy
- wstążka w jaskrawym kolorze lub pasek folii (bibuła też jest ok, ale nie zda egzaminu w razie deszczu)
- kompas
- kreda lub patyki lub plansza z zaznaczonymi głównymi kierunkami świata,  którą można przymocować do podłoża w sąsiedztwie wiatromierza

Wykonanie:
1. Do patyka na jednym z jego końców przymocować wstążeczkę (można zawiązać na supełek).

2. Drugi koniec patyka wbić mocno w podłoże, aby patyk się nie chwiał i nie przewracał.

3. Za pomocą kompasu określić główne kierunki świata w pobliżu wiatromierza.

4. Jeśli w zasięgu wzroku jest asfalt zaznaczyć na nim różę kierunków kredą (deszcz może ją jednak zmyć), jeśli podłoża do pisania brak - ułożyć ją z patyków, albo przymocować w pobliżu narysowaną na trwałym podłożu różę kierunków.

Jak to działa?
Gdy wieje wiatr powoduje wychylenie wstążki. Gdy wieje mocno wstążeczka tworzy z kijem kąt prosty, a nawet rozwarty (unosi się ku górze). Gdy wiatr jest słabszy - wtedy między wstążką, a kijem obserwujemy kąt ostry.

Widok na wiatromierz z boku - widoczne jest wychylenie wstążki.

Koniec wstążki wskazuje kierunek, w którym wieje wiatr, a jej przeciwległy koniec (ten przymocowany do kija) pokazuje kierunek, z którego wieje wiatr i to właśnie ta informacja jest ważniejsza! Dlaczego? Gdy słyszymy w komunikatach telewizyjnych czy radiowych, że będzie wiał wiatr północny, to znaczy, że będzie on wiał z północy, a nie na północ. 

Widok na wiatromierz z góry.
Tym razem wiatr wiał z południowego wschodu, co pokazuje strzałka.

Po to właśnie jest nam potrzebna róża kierunków w zasięgu wzroku, aby ustalić kierunek wiatru. Na wiatromierz patrzymy wtedy z góry! Najlepiej od razu zanotować obserwację. Trudniej jest zanotować siłę wiatru. Można spróbować rysunkiem oddać wychylenie wstążki, ale nie jest to łatwe, zwłaszcza, gdy wiatr jest zmienny. Można by spróbować użyć kątomierza i podać dane w stopniach (jeśli umiecie się posługiwać kątomierzem). A może macie inny pomysł?

Należy także odpowiednio wybrać miejsce,  w którym chcemy postawić wiatromierz: powinien się znajdować na otwartej przestrzeni, ale nie przesadzajmy z jej powierzchnią. Wystarczy trawnik pod szkołą. Chodzi o to, aby nie było to miejsce przy ścianie,  kępie drzew, czy innym masywnym obiekcie, bo ich bliskość może zafałszować obserwacje (osłaniają od wiatru).

Z przykrością przypominam sobie z praktyki szkolnej fakt, że wiatromierze nie przetrwały nigdy zbyt długo w miejscu, gdzie zostały postawione (mam na myśli tereny przy szkole). Zawsze znalazł się ktoś, komu wiatromierz przeszkadzał i kto uznał, że lepiej będzie go zdemolować. Może nieco pomoże tabliczka informacyjna z tekstem: "WIATROMIERZ, PROSIMY NIE NISZCZYĆ".

Aby pomóc marynarzom sir Francis Beaufort (admirał floty brytyjskiej) sporządził specjalną 13-stopniową skalę - zwaną obecnie skalą Beauforta - do określania siły wiatru na morzu. Z czasem zaadoptowano ją również do warunków lądowych.  Jeśli nie znajdziecie jej w podręczniku do przyrody można ją obejrzeć np. tutaj. 

A poniżej wiatrowskaz (wskazuje kierunek wiatru, ale siły nie mierzy) na starym, drewnianym kościele w Biskupicach (woj. opolskie):

Strzałka zapewne wskazuje północ, a przymocowany nad nią kogucik powinien być ruchomy.
 Czy tak było rzeczywiście - nie wiem, nie pamiętam. Było późno i ciemnawo...

Przy lotnisku wiatrowskaz ma postać rękawa, który wypełnia się wiejącym wiatrem:

Źródło zdjęcia: http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Windsack_01_KMJ.jpg

Zadania dla Ucznia:
1. Zbuduj własny wiatromierz i jeśli Ci się uda przeprowadzaj i notuj codziennie (można kilka razy dziennie o stałych godzinach) przez 5-7 dni siłę i kierunek wiatru. Dane zanotuj w tabeli. Wypisz wnioski, które wyciągniesz z Twoich obserwacji.

2. Z rękawa starej koszuli lub bluzki wykonaj własny rękaw służący do obserwacji wiatru. Użyj go w celu wykonania własnych obserwacji. Opracuj sposób ich zanotowania. Wyciągnij wnioski z obserwacji i zapisz je.

3. Dla kogo szczególnie ważne są komunikaty o kierunku i prędkości czy sile wiatru? Wynotuj jak najwięcej zawodów, których uprawianie wymaga tych informacji. Odpowiedzi uzasadnij.