Jak zwierzęta spędzają zimę?

Istnieje kilka wariantów tego, jak można (i trzeba!) przetrwać czas mroźno-śnieżny. Oto one:

Emigracja
"Do ciepłych krajów" odlatuje z Polski sporo ptaków, zwłaszcza owadożernych. Jedne zbierają się do odlotu już późnym latem , inne później, nawet w styczniu. Zależy to również od tego, jak daleką drogę muszą pokonać (im dalej, tym wcześniejszy wylot, np. bociany lecące na południe Afryki są gotowe do odlotu już w sierpniu, a jerzyki - nawet w lipcu!). Motyle z gatunku rusałka admirał odlatują w rejon Morza Śródziemnego, choć mogą zimować też w Polsce. Nietoperze karliki większe też wybierają się "za granicę".

Warto nadmienić, że są takie gatunki ptaków, dla których Polska jest "ciepłym krajem". Przylatują do nas np. syberyjskie gawrony czy jemiołuszki.

Hibernacja, czyli sen zimowy
Tak spędzają zimę owady, płazy, gady i niektóre ssaki. W czasie snu zimowego temperatura ciała spada, a wszystkie procesy życiowe, np. oddychanie czy bicie serca ulegają spowolnieniu. Dlatego tak ważne jest, aby do snu zimowego dobrze się przygotować: przede wszystkim trzeba się najeść i zgromadzić grubą, podskórną tkankę tłuszczową, a nawet zgromadzić zapasy.

Najdłużej śpią susły i świstaki (pół roku snu!). Niedźwiedzie spędzają śpiąc w gawrze około 5 miesięcy z przerwami.

Zapasy na zimę
Zwierzęta gromadzą też w norach czy dziuplach zapasy na zimę: ziarna, w tym orzechy, suche rośliny, grzyby... Sowy gromadzą drobne ssaki czy ptaki złowione w czasie "tłustych dni" (zamarznięte się przecież nie zepsują). Często zdarza się, że ptaki czy wiewiórki zapomną, gdzie zostawiły swoje zapasy, zwłaszcza, jeśli spiżarni jest wiele.  Zapomniane ziarna kiełkują wiosną w zupełnie nieoczekiwanych miejscach.

Zmiana diety
Gdy brak owadów trzeba jeść ziarno. Np. owadożerne mazurki i trznadle zimą stają się ziarnojadami. Ptaki mięsożerne, gdy trudno coś świeżego upolować, zadowalają się padliną. Sporo martwych zwierząt znajdują przy drogach asfaltowych. Korzystają także z resztek zostawionych przez polujące watahy wilków. Miejskie gołębie i inne ptaki synantropijne (czyli związane na stałe z miejscem życia ludzi) zimą stają się szczególnie mało wybredne, a w mroźne dnie chwytają do dzioba dosłownie wszystko, co może im bardzo zaszkodzić, a nawet zabić.

Stołówka u ludzi
Człowiek i jego siedliska zimą stają się bardzo kuszącym miejscem dla dzikich zwierząt, które rozgrzebują śmietniska, "włamują się" do spichlerzy, magazynów, strychów i piwnic, gdzie ludzie gromadzą swoje zapasy. Często robią wiele szkód. Narażają się przy tym na ataki psów czy zderzenia z samochodami.
Leśnicy i myśliwi dokarmiają zwierzęta w lesie, w paśnikach, a mieszczuchy w karmnikach za oknem. Ważne uwagi o dokarmianiu ptaków zimą znajdziesz na stronce "Podstawowe Zasady Zimowego Dokarmiania Ptaków"

Zimowe ubranie
Zimujące u nas ptaki mają w tej porze roku wyjątkowo obfite upierzenie, mnóstwo w nim piór puchowych, które stanowią świetną izolację termiczną. Również sierść zwierząt staje się gęściejsza i dłuższa. Wiele gatunków zmienia ubarwienie na jaśniejsze, a nawet całkiem białe. Gronostaje stają się białe (czarna pozostaje tylko końcówka ogona), podobnie zające bielaki (czarne końcówki uszu). Palce stóp bielaków są długie i gęsto owłosione, zwierzak może też szeroko rozkładać palce, co ułatwia mu bieganie po miękkim śniegu (nie zapada się). Zimowe ubarwienie ptaków staje się mniej jaskrawe, tak, aby nie rzucały się w oczy polującym na nie drapieżnikom.

Czas na miłość i narodziny
W styczniu odbywają się gody zajęcy nazywane parkotami. Samce w okresie godowym walczą ze sobą okładając się przednimi łapami, goniąc i drapiąc. Gody dzików (huczka) też sa bardzo gwałtowne - samce walczą o względy dziczych pań używając kłów i bardzo hałasując.
Zimowe zaloty uskuteczniają też wilki (ale nie wszyscy członkowie watahy biorą w nich udział, jedynie dominująca para) i rysie. Również domowe koty dość szybko zaczynają się "marcować", co wbrew nazwie nie zaczyna się w marcu, a dużo wcześniej. Pod oknami domów słychać wtedy kocie, rozzłoszczone okrzyki i inne odgłosy walki.
Zimą przychodzą na świat małe niedźwiedzie brunatne. Samica zatem musi sobie przerwać sen zimowy. Maluchy pierwsze tygodnie spędzają w gawrze, przytulone do matki.
U saren zimową porą występuje natomiast tzw. ciąża przedłużona. Gdyby młode sarenki urodziły się w zimie zapewne nie przetrwałyby trudnych warunków. Dlatego samica może pozostawać w ciąży od lata (jesieni) aż do ciepłych dni czerwca następnego roku, czyli prawie 10 miesięcy!

A na deser trochę zimowych filmów z serii "Dzika Polska":

Jak bobry spędzają zimę?: "Bóbr z wami"
Koniki polskie zimą:  "Koń wschodzącego Słońca"
Żubry w zimie:  "Wolne olbrzymy"