Pierwsze oznaki wiosny w świecie zwierząt

 Pierwsze oznaki wiosny dostępne są prawdziwym tropicielom. Ale i mieszczuchy mogą uszczknąć coś dla siebie i nacieszyć się wiosną już na początku marca. Nie poprzestawajcie na obserwacjach karmników -  zaproście bliskich na spacer po łące i lesie i wsłuchajcie się w śpiew ptaków.

Skowronek zawsze uważany jest za oznakę wiosny. Jego śpiewy mogą być słyszalne już z końcem lutego. Gdyby przyleciał za wcześnie - zginie, dlatego jego głos oznacza, ze wiosna nadchodzi NA PEWNO i żadne wstrząsające mrozy już nam nie grożą.

Podobnie wcześnie jak skowronki na polach i łąkach można zauważyć pierwsze czajki.

Z naszych ptaków najwcześniej przystępują do lęgów* puszczyki - na przełomie lutego i marca pojawiają sie w gniazdach pierwsze pisklęta.
Niektóre ptaki, które mogą przystąpić do lęgów z końcem lutego i na początku marca:
- krzyżodziób (przystosowany do wybierania nasion z szyszek i gniazdujący zależnie od ich urodzaju)

-  orzechówka (korzysta z dojrzewających teraz nasion drzew iglastych, a może ma jeszcze zapasy orzechów laskowych? na owady czy inne drobne bezkręgowce nie może jeszcze liczyć)

- puchacz
- orzeł przedni
- bielik
- kruk

Na wiosnę wyruszają też do Polski stada jerów, dzwońców i czyżów z zimowych ostoi w Niemczech i Holandii. W miarę upływu czasu można usłyszeć i zobaczyć zięby i rudziki.

Samce sikor bogatek i kowalików zajmują terytoria i zachowują się na nich dość głośno, zapraszając samice.

W marcu przychodzą na świat młode zające zwane marczakami oraz młode dziki - warchlaki.

Ze snu zimowego budzą się w marcu borsuki, jenoty i szopy pracze, a pod koniec miesiąca - niedźwiedzie i świstaki. Spotkać je trudno, ale można spróbować odnaleźć ich ślady na piaszczystym lub błotnistym podłożu (wypożyczcie z biblioteki książkę o tropach).

Marzec jest też miesiącem zrzucania poroża przez jelenie i łosie. Czasem na takie porzucone poroże można natrafić w lesie. Niestety nigdy mi się to nie udało.

Słowniczek:
lęg - jaja złożone w gnieździe
gniazdowanie - zakładanie gniazd

A co się dzieje w świecie roślin? To już zupełnie inna historia. Zajrzyjcie do postów:
Rośliny zakwitające wiosną - część 1
Rośliny zakwitające wiosną - część 2

 P.S. Nasłuchując za oknem głosów ptaków doszłam do wniosku, że najlepiej słychać u mnie sikory i szpaki, widać (choć słabo słychać) też dużo kosów. Wyszukajcie sobie jeszcze do kompletu głosy tych gatunków, żebyście mieli pełniejszy ogląd sytuacji (przynajmniej w dużym mieście, gdzie o skowronka niełatwo)

Obserwacje przyrodnicze na przedwiośniu

W tym roku wczesne przedwiośnie, po kiepskiej zimie z niewielką ilością mrozów i śniegów. Tak to przynajmniej wygląda we Wrocławiu. Jest to dobry moment na wycieczkę terenową w okolicy szkoły lub własnego domu, zwłaszcza jeśli macie w okolicy tereny zielone. Nawet w dużym mieście można już zobaczyć pierwsze oznaki nadchodzącej wiosny.

Na wycieczkę warto zabrać:
- ilustrowany przewodnik z fotografiami pospolitych drzew, krzewów i roślin zielnych
- aparat fotograficzny
- torebkę na okazy, jeśli chcecie je zebrać i wyeksponować w szkole (może się przydać scyzoryk)

Co zakwita?

Leszczyna. Kwiaty zebrane w podłużne, zwisające kwiatostany. Przy dotknięciu dłonią żółty pyłek osadza się na palcach, przy potrząśnięciu lub potarciu dłonią może unosić się w powietrzu.

Olsza czarna. Kwiatostan jej jest podobny do leszczynowego, ale bardziej "solidny" i brązowawy. Udało mi się znaleźć pod drzewem zeszłoroczne owoce olszy - takie małe "szyszeczki" - poszukajcie, może Wam też się uda.

Wierzba - jej bazie/kotki zna chyba każdy...

Przebiśniegi (właściwa nazwa: śnieżyczka przebiśnieg, nie mylić ze śnieżycą wiosenną, która też niebawem się pojawi) zakwitły na moim podwórku pod blokiem. Zapewne dzikie też już można zaobserwować.

Podbiał. Co znamienne - liści podbiału jeszcze nie zobaczycie. Pojawią się dopiero po przekwitnięciu kwiatów. Jest to często spotykana cecha gatunków zakwitających wczesną wiosną.

Wawrzynek wilczełyko zakwita pięknymi, różowymi kwiatami, które mogą dostarczyć pierwszego pokarmu dla pszczół czy trzmieli. Uwaga! Jest to roślina silnie trująca, a przy tym rzadka!!! Lepiej jej nie dotykać i nie zbierać. Poprzestańcie na obserwacjach.

Oczar wirginijski jest amerykańskim przybyszem. Pięknie kwitnie i to właśnie teraz. Może uda Wam się go zobaczyć w parku?

W ogrodzie może powitać Was rannik zimowy - jego nazwa nawiązuje do tego, ze zakwita on bardzo wcześnie, jeszcze w zimie.

Fot. Leszek Szwaja

Niektóre rośliny zachęcone rosnącymi temperaturami powoli zwiększają rozmiary pączków, również kwiatowych. Spójrzcie na migdałowca:

Na trawniku można obserwować poruszoną ziemię. Wygląda to tak, jak gdyby dozorczyni chciała spulchnić glebę, żeby trochę powietrza dotarło do korzeni trawy, aby rośliny lepiej rosły. Robotę tę wykonują jednak dżdżownice, które wyszły z głębszych warstw gleby i teraz intensywnie żerują, przy okazji spulchniając, nawożąc i mieszając glebę (zajrzyjcie do posta "Ciekawostki z życia dżdżownic").

W dalszym ciągu trwa dobry czas do obserwacji gawronów, które przylatują do nas z Syberii, bo nasza zima jest dla nich lekka (zwłaszcza taka, jak tegoroczna). Powoli będą się zbierać do powrotu. Nasze gatunki ptaków już też się jednak odzywają i to o wiele chętniej i częściej niż wcześniej. Dźwięki z tego filmiku możecie sobie włączyć, jako tło do sprzątania:)

Ponieważ na drzewach liściastych jeszcze nie ma liści nadal rzucają się w oczy rośliny zimozielone, takie, jak mahonia, bukszpan czy ostrokrzew oraz drzewa iglaste. Dobrze widoczne są też jemioły (Więcej o tej ciekawej roślinie w poście "Jemioła"):

Jedyny nasz rodzimy iglak, który zrzucił liście na zimę - modrzew - powinien niedługo zacząć wypuszczać pączki.

A już wkrótce czeka nas szał krokusów, zawilców, ziarnopłonów, śnieżyc, przylaszczek i innych cudów.

Niebezpieczeństwa przedwiośnia:
Spadek temperatury. Matka Natura może nagle stwierdzić, że się pomyliła i jeszcze wróci zima ze swoimi mrozami i opadami śniegu. Wtedy wszystkie pączki i kwiaty zginą (może przebiśnieg się ostanie). Dotyczy to również owadów, które zbyt wcześnie wyszły ze swoich zimowych schronień. Niebezpieczne dla nich są też nocne przymrozki i duże wahania temperatury między dniem (zwłaszcza słonecznym), a nocą. Silne wiatry wpływają na dodatkowe obniżenie odczuwalnej temperatury.

Zadania dla Uczniów:
1. Dlaczego ogrodnicy malują pnie drzewek owocowych na biało?
2. Wyszukaj przysłowia o pogodzie w lutym, marcu i kwietniu.
3. Wykonaj gazetkę ścienną pokazującą pierwsze zakwitające rośliny przedwiośnia - mogą tam się znaleźć kwiatostany olchy, czy leszczyny, wierzbowe "kotki" i fotografie lub rysunki innych roślin. Można je wyciąć z kolorowych czasopism. O każdej z prezentowanych roślin zapisz jakieś ciekawe fakty.
4. Jakie są lecznicze właściwości podbiału i wierzby? Kiedy i jaką ich część należy zbierać do celów leczniczych?

Rośliny mikro i makro

 Zadania dla Uczniów:
1. Znajdź 2 fotografie pokazujące tę samą roślinę: jedna z nich pokazuje jej ogólny pokrój (czyli wygląd, sylwetkę), a druga pokazuje w zbliżeniu jakiś szczegół jej budowy (jaki?).
2. Ustal nazwy tych roślin.
3. Wyszukaj te rośliny w czasie spaceru do lasu czy ogrodu i wykonaj ich własne fotografie. Mogą to być również zdjęcia blisko spokrewnionych gatunków lub innych odmian tej samej rośliny (dotyczy roślin uprawnych).
4. Przy każdej z roślin podaj informację o siedlisku, które jej najbardziej odpowiada, czyli innymi słowy o tym, jakie są jej wymagania, np. czy lepiej rośnie na piaskach, czy na glebach żyznych, w miejscach zacienionych czy nasłonecznionych, czy potrzebuje dużo wilgoci, czy występuje w lasach, na ich obrzeżach, czy na otwartym terenie, a może jest rośliną uprawną.

Wykonane zadania prześlij mailem na adres bloga w terminie ustalonym wcześniej z nauczycielem. Jeśli masz z tym kłopot możesz poprosić o pomoc inną osobę - na lekcjach przyrody nie oceniam umiejętności posługiwania się komputerem:)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

 

20

Rośliny zakwitające wiosną - część 2

Poniżej ciąg dalszy fotografii kwitnących roślin wiosennych. Wiele z nich wykorzystuje fakt, że dno lasu - runo leśne - otrzymuje teraz dużo światła, do czasu, aż rozwiną się liście na drzewach. Rośliny wczesnowiosenne zakwitają więc masowo:

Masowo kwitnące zawilce

Warto też zainteresować się młodymi liśćmi roślin - wiele z nich nadaje się do jedzenia i zawiera sporo cennych witamin i soli mineralnych. Przykładowo do wiosennej sałatki można dodać młode liście mniszka lekarskiego czy krwawnika. Jadalne są młode, jasnozielone liście, zebrane zanim roślina zacznie kwitnąć.

forsycja

sasanka

zawilec gajowy

fiołek, fot. Bogusław Kokurewicz

pierwiosnek, fot. Leszek Szwaja

ziarnopłon wiosenny, fot. Leszek Szwaja

kokorycz pusta, fot. Leszek Szwaja

łuskiewnik różowy, pasożyt korzeni drzew - nie posiada chlorofilu, fot. Bogusław Kokurewicz

sosna - kwiatostan męski, fot. Bogusław Kokurewicz

Zadania dla uczniów:
1. Ułóż krzyżówkę z co najmniej 10 hasłami zawierającą nazwy roślin kwitnących w marcu i kwietniu.

2. Wykonaj album pt: "Rośliny kwitnące wiosną" - z własnymi fotografiami roślin napotkanych na spacerze lub rosnących w ogródku (możesz wysłać go mailem na adres podany przez nauczyciela lub nagrać na płytkę) albo z własnymi rysunkami (jeśli lubisz rysować), albo z ilustracjami wyciętymi z czasopism czy innych źródeł. Album powinien zawierać portrety 8 roślin z ich nazwami gatunkowymi oraz informacjami na ich temat (gdzie zostały znalezione lub gdzie je można spotkać, czy to roślina zielna czy drzewiasta, czy jest chroniona, czy jest jadalna lub trująca lub inne ciekawostki). Informacje pisemne o roślinach powinny zawierać tylko zwroty zrozumiałe dla ucznia i nie powinny być dłuższe niż 8 zdań. Niezastosowanie się do powyższych reguł może spowodować obniżenie oceny.

3. Wykonaj zielnik z 6 roślin zielnych kwitnących wiosną wg instrukcji "Jak wykonać zielnik?".

Rośliny zakwitające wiosną - część 1

Z każdym słonecznym wiosennym dniem przybywa zakwitających roślin. Wiele z nich zaczyna wiosnę od kwiatów, liście pojawią się później. Sporo pięknych gatunków ludzie zaadoptowali do swoich ogrodów i wyhodowali w tysiącach odmian, które cieszą oczy spragnione zieleni i innych barw po zimowej śniegowej monotonii.
Oto kilka z nich:

wierzba, fot. Bogusław Kokurewicz

krokusy

leszczyna

śnieżyca wiosenna, fot. Leszek Szwaja

wawrzynek wilczełyko, fot. Bogusław Kokurewicz

przylaszczka, fot. Leszek Szwaja

śnieżyczka przebiśnieg

oczar, fot. Bogusław Kokurewicz

podbiał, fot. Bogusław Kokurewicz

ciemiernik

miodunka plamista

Zadania dla uczniów:
1. Które z tych roślin są wiatropylne, a które owadopylne? Jakie cechy kwiatów mogą wskazywać sposób ich zapylania?
2. Wskaż wśród nich rośliny zielne i drzewiaste. Jakimi cechami różnią się od siebie te dwie grupy roślin?
3. Które z nich to rośliny cebulowe? Jaka jest rola cebulki?
4. Które z tych roślin są w Polsce objęte ochroną prawną? Co to oznacza?
5. Które z tych roślin nie są naszymi rodzimymi gatunkami, czyli pochodzą z innych niż środkowa Europa rejonów świata?