Dla przypomnienia: pH, czyli odczyn roztworu może być kwaśny (gdy pH<7), obojętny (pH=7) lub zasadowy (ph>7). Jeśli mamy przed sobą płyn, którego pH chcemy orientacyjnie* ustalić zaczynamy od zrobienia szklanki mocnej herbaty.
Inne przydatne pomoce:
- więcej szklanek
- łyżeczka/bagietka do mieszania
Czynności:
- pełną szklankę herbaty rozdzielamy na kilka szklanek. Jedną szklankę herbacianą zostawiamy na boku: będzie to tzw. próba kontrolna - do niej nic nie dolewamy, ale porównujemy z nią kolory naparów, do których coś dolaliśmy.
Co można wlać do szklanki z herbatą?
- sok z cytryny lub wsypać 1/2 łyżeczki kwasku cytrynowego
- ocet
- sok z kiszonej kapusty lub ogórków kiszonych (łyżeczka do 2)
- pół łyżeczki kwaśnej śmietany
Obserwacje:
Herbata stanie się jaśniejsza (w porównaniu z próbą kontrolną). Im więcej kwasu dodamy, tym robi się jaśniejsza. Dodatkowym efektem dodania śmietany, soku z cytryny czy kwasu z kapusty/ogórków jest zmętnienie naszego roztworu.
Wnioski:
Jeśli substancja dodana do herbaty jest kwasem - zmieni ona kolor herbaty na jaśniejszy. Herbata bez kwasu ma kolor brązowy (od ciemnobrązowego do jasnobrązowego zależnie od stopnia rozcieńczenia naparu), zaś herbata z dodanym kwasem przyjmuje barwę rudo-pomarańczową, oranżową, bursztynową (trochę ryzykowne, bo bursztyny bywają i bardzo ciemne, i mlecznożółte, ale tak się ten kolor określa).
Taka zmiana koloru świadczy o tym, że substancje, które dolaliśmy mają pH<7 czyli odczyn kwaśny.
*Ściślejsze ustalenie pH nie jest możliwe jedynie za pomocą herbaty. Gdybyśmy chcieli je ustalić dokładniej powinniśmy posłużyć się papierkiem wskaźnikowym i skalą barw załączoną do niego. Szerzej zainteresowani tematem powinni poszukać informacji o miareczkowaniu.
Zadania dla Uczniów:
1. Jak myślisz - co by się stało, gdyby do herbaty dodać bardzo dużo octu, np. 1litr. Albo 2 litry? Jak przebiegłaby zmiana barwy. Jaki byłby kolor po dodaniu 100 l octu?
A gdyby dosypywać stopniowo kwasku cytrynowego? Co zaobserwujemy po dodaniu wielu łyżeczek oprócz zmian w kolorze?
2. Wyobraźmy sobie człowieka, który nie rozróżnia barw i nie widzi rozjaśnienia herbaty po dodaniu podanych w doświadczeniu substancji. Jak mógłby w inny sposób ustalić, co dodano do herbaty?
3. Jak zmienia się kolor herbaty, gdy dodamy do niej 3 łyżki wody (pH=7)? Porównajmy z herbatą bez dodatków i zakwaszoną.
4. Jak zmieni się barwa naparu herbacianego, gdy dodamy do niej zasady, czyli np. sody oczyszczonej? Jak zmieni się herbata z kwaskiem cytrynowym, gdy dodamy do niej sody? Zaobserwuj wszystkie zmiany i wykonaj ilustracje do doświadczenia dobierając kredki/farbki o właściwych odcieniach (a najlepiej sfotografuj:).
5. Wyszukaj informacje o innych wskaźnikach odczynu stosowanych przez naukowców. Jak wskaźniki te zmieniają kolory pod wpływem substancji o różnych odczynach?
