Wakacyjne zielarstwo - część 2

“Herbatki” ziołowe

Własną “herbatkę” można sobie zrobić samodzielnie zamiast kupować produkt aromatyzowany i barwiony, skomponowany ze składników o niewiadomym pochodzeniu, np. z roślin rosnących przy ruchliwej drodze lub niedokładnie wysuszonych, nadpleśniałych. 

Pamiętać jednak należy również o tym, że zwykłe “ziółka” mogą mieć często bardzo silne działanie na organizm szczególnie małych dzieci, osób w podeszłym wieku czy ze specyficznymi schorzeniami. 

Poniżej przedstawione przepisy opracowałam sama na podstawie literatury fachowej, którą przytaczam poniżej. Składniki mieszanek mają często podobne lub bardzo łagodne działanie, nie ma przeciwwskazań, aby pic je razem. Polecam też krótki czas zaparzania (ok5-7 minut) i duży stopień rozcieńczenia.

Suszone rośliny w słojach przygotowane do mieszania

Herbatka “WESOŁA BALLADA”

• Herbata zielona (Camelia sinensis) – 1 część
• Róża pomarszczona (Rosa rugosa) – płatki – 2 części
• Rumianek pospolity (Matricaria chamomilla) – koszyczki – 1 część
• Poziomka pospolita (Fragaria vesca) – liście – 2 części

Herbatka “TO LUBIĘ”

• Poziomka pospolita (Fragaria vesca) – liście – 2 części
• Róża pomarszczona (Rosa rugosa) – płatki – 2 części
• Herbata czarna Yunnan (Camelia sinensis) – 1 część
• Robinia akacjowa (Robinia pseudoaccacia) – płatki – 1 część

Herbatka “SŁONECZNY PRZYSMAK”

• Herbata czarna Yunnan (Camelia sinensis) – 1 część
• Jabłko suszone – 2 części
• Chaber bławatek (centaurea cyanus) – kwiaty języczkowate– 1 część
• Róża pomarszczona (Rosa rugosa) – płatki – 2 części

Herbatka “PRZERWA W PRACY”

• Rumianek pospolity (Matricaria chamomilla) – koszyczki – 1 część
• Mięta (Mentha sp.) - liście – 2 części
• Róża pomarszczona (Rosa rugosa) – płatki – 2 części
• Jabłko suszone – 2 części

Herbatka “LIPCOWY SPOKÓJ”

• Lipa (Tilia sp.) - kwiatostany z podsadką - 2 części
• Malina właściwa (Rubus idaeus) - liście – 1 część
• Porzeczka czarna (Ribes nigrum) – liście – 1 część

• Poziomka pospolita (Fragaria vesca) – liście – 1 części

Herbatka “DOMOWA”

• Rumianek pospolity (Matricaria chamomilla) – koszyczki – 2 części
• Róża pomarszczona (Rosa rugosa) – płatki – 4 części
• Poziomka pospolita (Fragaria vesca) – liście – 3 części
• Chaber bławatek (centaurea cyanus) – kwiaty języczkowate– 1 część
• Herbata zielona (Camelia sinensis) – 1 część

Herbatki zaparzam przez 5 – 7 minut i słodzę miodem (w ten sposób tracę niestety moc jego cennych właściwości, ale aromat i smak miodu zostają i bardzo wzbogacają smak napoju).

Bibliografia:

• Górnicka J., “Apteka natury”, Agencja Wydawnicza COMES, Warszawa, 1992.
• Kuźniewski E., Augustyn – Puziewicz J., “Przyroda apteką. Jak rozpoznawać i stosować zioła”, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław, 2006.
• Sarwa A., “Lecznicze przyprawy”, Wydawnictwo “Książka i Wiedza”, Warszawa, 2001.
• Strzelecka H., Kowalski J., red. “Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2000.
• “Słownik botaniczny”, Państwowe Wydawnictwo “Wiedza Powszechna”, Warszawa, 2003.
                                                                                                                                                  Zadanie wakacyjne dla ucznia:
  Wykonaj własną mieszankę ziół do picia wg przedstawionego wyżej przepisu lub wg własnego pomysłu. Napisz sprawozdanie z jej przygotowania: "Jak zrobiłem/-am własną herbatkę". W sprawozdaniu powinny być wymienione składniki napoju, miejsce i czas ich zebrania, właściwości poszczególnych roślin, ich rysunki albo fotografie (możesz wykorzystać zdjęcia/rysunki z książek robiąc np. kserokopie i podając ich źródło). Do sprawozdania dołącz próbkę herbatki. Miłej zabawy!!!

Wakacyjne zielarstwo - część 1

Gdy zaczynają się wakacje nie wszyscy od razu wyjeżdżają na wspaniałe wędrówki po Polsce i zagranicy. Warto wyszukać sobie jakieś ciekawe zajęcie, które człowieka wciągnie i sprawi, że będzie ciekawiej, nawet, gdy wakacje spędza się w domu. Czemu by nie spróbować zielarstwa?

Zielarstwo to bardzo pojemne pojęcie. Ogólnie rzecz biorąc zielarz potrafi rozpoznawać rozmaite rośliny i wykorzystywać ich właściwości w celach leczniczych, kosmetycznych, przyprawowych... Ziół nie można jednak stosować lekkomyślnie – ich działanie jest często bardzo silne. Niektórych roślin nie wolno łączyć ze sobą.

Jeśli chcecie popróbować zielarstwa należy troszkę o ziołach poczytać w książkach i w Internecie. Trzeba umieć rozpoznać potrzebne nam rośliny w terenie, wiedzieć, jakie ich części chcemy zebrać, umiejętnie je wysuszyć, a potem mieć pomysł na to, co z suszem zrobić.

Jeśli suszymy rośliny w wersji sprasowanej, na płasko, można je wykorzystać do wykonania zielnika, albo obrazka, który ozdobi ścianę. Można je też wykorzystać do produkcji własnej "herbatki", pachnącego woreczka albo potpourri. 

Zanim zaczniesz suszyć  przeczytaj Najważniejsze uwagi o suszeniu roślin. oraz Jak wykonać zielnik?

Mieszanki zapachowe

Wiele roślin pięknie pachnie. Są takie, które szczególnie miło pachną po ususzeniu. Bywają i takie, które po ususzeniu tracą swoje walory, np. czosnek niedźwiedzi.

Nawet te naprawdę aromatyczne niezbyt długo zachwycają swoim zapachem. Z czasem wszystkie zapachy wietrzeją i trzeba się z tym pogodzić. Naturalne zapachy roślin można „podrasować” olejkami eterycznymi, które można kupić w sklepach. 

 

Woreczki zapachowe

Susz do nich nie musi być ładny. Woreczki muszą być ładne :) Trzeba je uszyć w rozmiarze niej więcej 8x10 cm z przewiewnego materiału, np. batystu, z cienkiego lnu i dobrać do nich wstążeczki/tasiemki. Do woreczków można wrzucić rozmaite, suszone rośliny. Przykładowe mieszanki:

Mieszanka I

suszona skórka cytrynowa

żywica świerkowa lub sosnowa

suszona mięta

w równych proporcjach, zestaloną żywicę utłuc w moździerzu, liście mięty pokruszyć, podobnie skórkę cytrynową, można sobie pomóc nożyczkami. Wymieszać, wsypać do woreczka, przewiązać go tasiemką lub zaszyć. Włożyć do szafki na dolną półeczkę. Przy otwieraniu szafki będzie się z niej unosił miły zapach. Można też użyć woreczka do nadania miłego zapachu wnętrzu samochodu.

 

Mieszanka II

lawenda – suszone kwiatostany

wonne siano z wielogatunkowej łąki

w równych proporcjach, rozdrobnić jak najbardziej (rozetrzeć, posiekać) i dalej postępować jak wyżej. 

 

Mieszanka III - przeciwko molom

lawenda – suszone kwiatostany

wrotycz – suszone kwiatostany i liście

postępować jw., podobno zwalcza mole, a przynajmniej je zniechęca. Do mieszanek przeciwko molom używa się także rozmarynu i macierzanki. 

 

Uwaga! Handlarze na rożnych targowiskach proponują przeciwko molom aromatyczną roślinę zwaną bagnem zwyczajnym. Czy jest skuteczna – nie wiem. Jest jednak rośliną objętą ochroną gatunkową i jej zbieranie jest w Polsce prawnie zabronione. Pamiętajcie o tym!!! 

Bagno (po prawej:)  - w celu powiększenia - kliknąć

 

Pot-pourri (franc., wymawiamy „popuri”)

to mieszanka wonnych suchych płatków kwiatowych z aromatycznymi ziołami, przyprawami i rozmaitymi pachnącymi owocami. Zwykle dodaje się do niej lotne olejki. Używana jest do aromatyzowania i zdobienia pomieszczeń mieszkalnych. Skład mieszanki można sobie komponować samodzielnie. Najczęściej używa się do niej pachnących roślin: płatków róż, lawendę, jaśmin, goździki, suszoną skórkę z cytrusów, korę cynamonowca lub roślin o pięknych, kolorowych płatkach, np. nagietek, forsycja, chaber bławatek, piwonia, ostróżka, aksamitka, a także trwałe suszone rośliny, np. nieśmiertelniki

Jak zrobić pot-pourri?

• mieszamy wszystkie składniki starając się ich nie pokruszyć i nie pognieść
• dodajemy kilka kropel olejków lotnych, by pot-pourri miało odpowiednio intensywny zapach. Mieszamy je z pozostałymi składnikami.
• umieszczamy mieszankę w szczelnym słoiku, co drugi dzień nim potrząsamy, a po około tygodniu pot-pourri jest gotowe i można wyłożyć je na ozdobną misę, którą stawiamy w pokoju
  Niestety pot-pourri nie jest wskazane dla alergików, a jeśli stoi zbyt długo zbiera się w nim sporo kurzu. Z tego względu uważam, że po miesiącu można naszą mieszankę z powodzeniem wyrzucić i zrobić sobie nową, jeśli się ma cierpliwość:)

Pot-pourri różano-pomarańczowe

O własnej herbacie - następnym razem...

Dziki bez czarny - wizytówka rośliny

1. Nazwa gatunkowa: dziki bez czarny

2. Nazwa łacińska: Sambucus nigra L.

3. Roślina drzewiasta, wieloletnia, krzew osiągający wysokość 3-10 metrów.

4. Kwiaty: drobne, kremowo-białe, pachnące, zebrane w kwiatostany - baldachy.

5. Liście: pierzasto, nieparzyście złożone, każdy z 3-7 jajowatych listków.

6. Owoce: o średnicy ok. 0,6 cm, kuliste, błyszczące, czarnofioletowe pestkowce, dojrzewają w lipcu-sierpniu

7. Praktyczne zastosowanie organów rośliny:
a) suszone kwiaty stosuje się jako lek napotny i przeciwgorączkowy, moczopędny, używane są do przepłukiwań w stanach zapalnych oczu i gardła, można z nich zrobić nalewkę i wino, a także usmażyć w cieście naleśnikowym i zjeść posypane cukrem-pudrem.
b) Owoce: zawierają witaminy A, B i C, można z nich robić konfitury i soki dodawane do herbaty lub wzbogacać nimi wina domowej produkcji (nadają mu piękny czerwony kolor). Mają właściwości przeciwbólowe i przeciwzapalne.
c) Młode łodygi zawierają wewnątrz rdzeń podobny do waty, starsze są puste w środku i można z nich zrobić gwizdek lub fujarkę.

8. Ciekawostki:

Soku z owoców używały niegdyś dziewczęta wiejskie do malowania brwi i rzęs na czarno. 

Odwar z owoców bzu czarnego barwi jedwab na kolor oliwkowy. 

We wszystkich częściach świeżej rośliny występuje substancja zwana sambunigryną powodująca uczucie mdłości i wymioty. Rozkłada się ona podczas suszenia i gotowania, więc spożywanie przetworów z bzu jest bezpieczne. 

Bibliografia:
Górnicka J., Apteka natury, tom II, Agencja Wydawnicza "Comes", Warszawa, 1992
Mowszowicz J., Przewodnik do oznaczania krajowych roślin zielarskich, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa, 1985
strona internetowa: http://pl.wikipedia.org/wiki/Bez_czarny

Zadanie dla uczniów:
Na podstawie podanego wzoru wykonaj na kartce formatu A4 (jednostronnie) wizytówkę jednej z następujących roślin: dzika róża, głóg, tarnina, jarzębina, kasztanowiec, babka lancetowata, rumianek pospolity, mniszek lekarski, pokrzywa, mięta, tatarak. Wizytówkę wzbogać fotografią, wiernym rysunkiem lub zasuszonym egzemplarzem rośliny (lub jej organów). Uwaga! W punkcie 3. podaj czy opisywana roślina jest rośliną drzewiastą czy zielną, jednoroczną czy wieloletnią. W punkcie 7 możesz podać praktyczne wykorzystanie innych niż podane w przykładzie organów roślinnych, np. korzeni.