Obserwacje przyrodnicze na przedwiośniu

W tym roku wczesne przedwiośnie, po kiepskiej zimie z niewielką ilością mrozów i śniegów. Tak to przynajmniej wygląda we Wrocławiu. Jest to dobry moment na wycieczkę terenową w okolicy szkoły lub własnego domu, zwłaszcza jeśli macie w okolicy tereny zielone. Nawet w dużym mieście można już zobaczyć pierwsze oznaki nadchodzącej wiosny.

Na wycieczkę warto zabrać:
- ilustrowany przewodnik z fotografiami pospolitych drzew, krzewów i roślin zielnych
- aparat fotograficzny
- torebkę na okazy, jeśli chcecie je zebrać i wyeksponować w szkole (może się przydać scyzoryk)

Co zakwita?

Leszczyna. Kwiaty zebrane w podłużne, zwisające kwiatostany. Przy dotknięciu dłonią żółty pyłek osadza się na palcach, przy potrząśnięciu lub potarciu dłonią może unosić się w powietrzu.

Olsza czarna. Kwiatostan jej jest podobny do leszczynowego, ale bardziej "solidny" i brązowawy. Udało mi się znaleźć pod drzewem zeszłoroczne owoce olszy - takie małe "szyszeczki" - poszukajcie, może Wam też się uda.

Wierzba - jej bazie/kotki zna chyba każdy...

Przebiśniegi (właściwa nazwa: śnieżyczka przebiśnieg, nie mylić ze śnieżycą wiosenną, która też niebawem się pojawi) zakwitły na moim podwórku pod blokiem. Zapewne dzikie też już można zaobserwować.

Podbiał. Co znamienne - liści podbiału jeszcze nie zobaczycie. Pojawią się dopiero po przekwitnięciu kwiatów. Jest to często spotykana cecha gatunków zakwitających wczesną wiosną.

Wawrzynek wilczełyko zakwita pięknymi, różowymi kwiatami, które mogą dostarczyć pierwszego pokarmu dla pszczół czy trzmieli. Uwaga! Jest to roślina silnie trująca, a przy tym rzadka!!! Lepiej jej nie dotykać i nie zbierać. Poprzestańcie na obserwacjach.

Oczar wirginijski jest amerykańskim przybyszem. Pięknie kwitnie i to właśnie teraz. Może uda Wam się go zobaczyć w parku?

W ogrodzie może powitać Was rannik zimowy - jego nazwa nawiązuje do tego, ze zakwita on bardzo wcześnie, jeszcze w zimie.

Fot. Leszek Szwaja

Niektóre rośliny zachęcone rosnącymi temperaturami powoli zwiększają rozmiary pączków, również kwiatowych. Spójrzcie na migdałowca:

Na trawniku można obserwować poruszoną ziemię. Wygląda to tak, jak gdyby dozorczyni chciała spulchnić glebę, żeby trochę powietrza dotarło do korzeni trawy, aby rośliny lepiej rosły. Robotę tę wykonują jednak dżdżownice, które wyszły z głębszych warstw gleby i teraz intensywnie żerują, przy okazji spulchniając, nawożąc i mieszając glebę (zajrzyjcie do posta "Ciekawostki z życia dżdżownic").

W dalszym ciągu trwa dobry czas do obserwacji gawronów, które przylatują do nas z Syberii, bo nasza zima jest dla nich lekka (zwłaszcza taka, jak tegoroczna). Powoli będą się zbierać do powrotu. Nasze gatunki ptaków już też się jednak odzywają i to o wiele chętniej i częściej niż wcześniej. Dźwięki z tego filmiku możecie sobie włączyć, jako tło do sprzątania:)

Ponieważ na drzewach liściastych jeszcze nie ma liści nadal rzucają się w oczy rośliny zimozielone, takie, jak mahonia, bukszpan czy ostrokrzew oraz drzewa iglaste. Dobrze widoczne są też jemioły (Więcej o tej ciekawej roślinie w poście "Jemioła"):

Jedyny nasz rodzimy iglak, który zrzucił liście na zimę - modrzew - powinien niedługo zacząć wypuszczać pączki.

A już wkrótce czeka nas szał krokusów, zawilców, ziarnopłonów, śnieżyc, przylaszczek i innych cudów.

Niebezpieczeństwa przedwiośnia:
Spadek temperatury. Matka Natura może nagle stwierdzić, że się pomyliła i jeszcze wróci zima ze swoimi mrozami i opadami śniegu. Wtedy wszystkie pączki i kwiaty zginą (może przebiśnieg się ostanie). Dotyczy to również owadów, które zbyt wcześnie wyszły ze swoich zimowych schronień. Niebezpieczne dla nich są też nocne przymrozki i duże wahania temperatury między dniem (zwłaszcza słonecznym), a nocą. Silne wiatry wpływają na dodatkowe obniżenie odczuwalnej temperatury.

Zadania dla Uczniów:
1. Dlaczego ogrodnicy malują pnie drzewek owocowych na biało?
2. Wyszukaj przysłowia o pogodzie w lutym, marcu i kwietniu.
3. Wykonaj gazetkę ścienną pokazującą pierwsze zakwitające rośliny przedwiośnia - mogą tam się znaleźć kwiatostany olchy, czy leszczyny, wierzbowe "kotki" i fotografie lub rysunki innych roślin. Można je wyciąć z kolorowych czasopism. O każdej z prezentowanych roślin zapisz jakieś ciekawe fakty.
4. Jakie są lecznicze właściwości podbiału i wierzby? Kiedy i jaką ich część należy zbierać do celów leczniczych?