Wiatromierz (czasem używa się nazwy anemometr) to przyrząd służący do określania kierunku i prędkości/siły wiatru.
Poniżej instrukcja wykonania i użytkowania wiatromierza przeznaczona dla ucznia szkoły podstawowej, który chciałby sam prowadzić obserwacje meteorologiczne w najbliższym otoczeniu.
Potrzebne są:
- prosty kij, około 1-metrowy
- wstążka w jaskrawym kolorze lub pasek folii (bibuła też jest ok, ale nie zda egzaminu w razie deszczu)
- kompas
- kreda lub patyki lub plansza z zaznaczonymi głównymi kierunkami świata, którą można przymocować do podłoża w sąsiedztwie wiatromierza
Wykonanie:
1. Do patyka na jednym z jego końców przymocować wstążeczkę (można zawiązać na supełek).
2. Drugi koniec patyka wbić mocno w podłoże, aby patyk się nie chwiał i nie przewracał.
3. Za pomocą kompasu określić główne kierunki świata w pobliżu wiatromierza.
4. Jeśli w zasięgu wzroku jest asfalt zaznaczyć na nim różę kierunków kredą (deszcz może ją jednak zmyć), jeśli podłoża do pisania brak - ułożyć ją z patyków, albo przymocować w pobliżu narysowaną na trwałym podłożu różę kierunków.
Jak to działa?
Gdy wieje wiatr powoduje wychylenie wstążki. Gdy wieje mocno wstążeczka tworzy z kijem kąt prosty, a nawet rozwarty (unosi się ku górze). Gdy wiatr jest słabszy - wtedy między wstążką, a kijem obserwujemy kąt ostry.
 |
| Widok na wiatromierz z boku - widoczne jest wychylenie wstążki. |
Koniec wstążki wskazuje kierunek, w którym wieje wiatr, a jej przeciwległy koniec (ten przymocowany do kija) pokazuje kierunek, z którego wieje wiatr i to właśnie ta informacja jest ważniejsza! Dlaczego? Gdy słyszymy w komunikatach telewizyjnych czy radiowych, że będzie wiał wiatr północny, to znaczy, że będzie on wiał z północy, a nie na północ.
 |
| Widok na wiatromierz z góry. Tym razem wiatr wiał z południowego wschodu, co pokazuje strzałka. |
Należy także odpowiednio wybrać miejsce, w którym chcemy postawić wiatromierz: powinien się znajdować na otwartej przestrzeni, ale nie przesadzajmy z jej powierzchnią. Wystarczy trawnik pod szkołą. Chodzi o to, aby nie było to miejsce przy ścianie, kępie drzew, czy innym masywnym obiekcie, bo ich bliskość może zafałszować obserwacje (osłaniają od wiatru).
Z przykrością przypominam sobie z praktyki szkolnej fakt, że wiatromierze nie przetrwały nigdy zbyt długo w miejscu, gdzie zostały postawione (mam na myśli tereny przy szkole). Zawsze znalazł się ktoś, komu wiatromierz przeszkadzał i kto uznał, że lepiej będzie go zdemolować. Może nieco pomoże tabliczka informacyjna z tekstem: "WIATROMIERZ, PROSIMY NIE NISZCZYĆ".
Aby pomóc marynarzom sir Francis Beaufort (admirał floty brytyjskiej) sporządził specjalną 13-stopniową skalę - zwaną obecnie skalą Beauforta - do określania siły wiatru na morzu. Z czasem zaadoptowano ją również do warunków lądowych. Jeśli nie znajdziecie jej w podręczniku do przyrody można ją obejrzeć np. tutaj.
A poniżej wiatrowskaz (wskazuje kierunek wiatru, ale siły nie mierzy) na starym, drewnianym kościele w Biskupicach (woj. opolskie):
 |
| Strzałka zapewne wskazuje północ, a przymocowany nad nią kogucik powinien być ruchomy. Czy tak było rzeczywiście - nie wiem, nie pamiętam. Było późno i ciemnawo... |
Przy lotnisku wiatrowskaz ma postać rękawa, który wypełnia się wiejącym wiatrem:
 |
| Źródło zdjęcia: http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Windsack_01_KMJ.jpg |
Zadania dla Ucznia:
1. Zbuduj własny wiatromierz i jeśli Ci się uda przeprowadzaj i notuj codziennie (można kilka razy dziennie o stałych godzinach) przez 5-7 dni siłę i kierunek wiatru. Dane zanotuj w tabeli. Wypisz wnioski, które wyciągniesz z Twoich obserwacji.
2. Z rękawa starej koszuli lub bluzki wykonaj własny rękaw służący do obserwacji wiatru. Użyj go w celu wykonania własnych obserwacji. Opracuj sposób ich zanotowania. Wyciągnij wnioski z obserwacji i zapisz je.
3. Dla kogo szczególnie ważne są komunikaty o kierunku i prędkości czy sile wiatru? Wynotuj jak najwięcej zawodów, których uprawianie wymaga tych informacji. Odpowiedzi uzasadnij.