Znalazłam kilka stron internetowych, z których można pobrać ciekawe publikacje w formacie PDF. Nie trzeba wtedy uciekać się do wersji drukowanej na papierze. A czasem jest to trudne lub niemożliwe.
Oto one:
Czasopismo "Edukacja przyrodnicza w szkole podstawowej" i inne ciekawe Publikacje dla nauczycieli na stronach Centrum Edukacji Nauczycielskiej Uniwersytetu Wrocławskiego
Zeszyty ekologiczne - przewodnik po metodach edukacji ekologicznej dla nauczycieli wydane przez Pracownię Na rzecz Wszystkich Istot
Natura. Przyroda Warmii i Mazur.
Cytat ze strony: "ukazuje się od stycznia 2006 r. Czasopismo jest bezpłatne, można otrzymać je w siedzibie redakcji a wersję elektroniczną pobrać z archiwum na naszej stronie. Na łamach "Natury" publikujemy różnorodne artykuły związane z przyrodą Warmii i Mazur - poświęcone botanice, zoologii, ekologii, ochronie środowiska, edukacji ekologicznej, aktualnym wydarzeniom. Zachęcamy do nadsyłania własnych tekstów związanych z tą tematyką"
Dzika Polska - strona poświęcona serii filmów dotyczących przyrody naszego kraju, z załączonymi scenariuszami lekcji, kartami pracy dla uczniów i oczywiście filmami. Dla gimnazjów i liceów.
Będę tu doklejać inne ciekawe rzeczy do poczytania, gdy na nie trafię. Lub, gdy ktoś mi podpowie...
Polecone przez Basię (warto zajrzeć też do komentarzy):
"Bociek" to "biuletyn przeznaczony przede wszystkim dla członków Klubu Przyrodników. Ukazuje się drukiem od roku 1983. Od kilku lat jest ogólnodostępny, w barwnej okładce. Obok artykułów dotyczących najważniejszych problemów ochrony przyrody i spraw organizacyjnych Klubu, zawiera, artykuły i notatki przyrodnicze, przeglądy wydawnictw, recenzje."
Ptaki.info - można tu znaleźć scenariusze zajęć z zakresu ornitologii dla szkół podstawowych i ponadpodstawowych. Do scenariuszy załączono dodatkowe materiały do wydrukowania. Można też zaproponować i opublikować własny scenariusz.
Świat śluzowców, grzybów i mszaków Wigierskiego Parku Narodowego - zeszyty edukacyjne dla uczniów klas 4-6 - przystępne materiały do wydrukowania i wykorzystania na lekcjach związanych ze śluzowcami, grzybami i mszakami. Na stronie Przedziwny świat śluzowców można znaleźć także materiały dotyczące śluzowców, grzybów i mszaków dla gimnazjum i szkoły średniej oraz piękne zdjęcia.
Na stronie Stowarzyszenia Człowiek i Przyroda znajdziemy wybór publikacji o tematyce przyrodniczej, ale to już raczej atrakcja dla nauczycieli, którzy chcą poszerzyć swoją wiedzę, albo planują przeprowadzenie zajęć terenowych w konkretnym miejscu np. w Puszczy Romnickiej. Tylko niektóre spośród wymienionych tu publikacji zamieszczono również w wersji pdf.
Klub Przyrodników proponuje bardzo dużo ciekawych i różnorodnych tekstów i materiałów "które mogą być przydatne w praktycznym chronieniu przyrody wokół Ciebie!". Przykładowe tytuły: "Jak utworzyć pomnik przyrody?", "Żaby ginące na drodze - co robić?", "Wymiary pomnikowe drzew i krzewów"
czwartek, 27 stycznia 2011
wtorek, 25 stycznia 2011
Obserwacje zwierząt i roślin
W życiu człowieka przychodzi czasem taki moment, w którym miałby ochotę opiekować się jakimś zwierzakiem. Są też pasjonaci hodowli roślinnych. W każdym razie chodzi o to, aby mieć w swej pieczy żywy organizm - patrzeć, jak rośnie i zmienia się. Właściciele czasem muszą również patrzeć, jak ich zwierzę czy roślina umiera i odchodzi...
Dziś propozycja dodatkowego zadania dla Ucznia, która rozwija umiejętność obserwacji żywego organizmu i wrażliwość na jego potrzeby.
Zadanie to należy wykonać w terminie uzgodnionym wcześniej z nauczycielem.
1. Wybierz roślinę, którą chcesz obserwować. Może to być roślina doniczkowa w domu albo w ogrodzie czy parku.
2. Należy wybrać taki moment obserwacji, kiedy roślina w stosunkowo krótkim czasie (maksymalnie 2 miesiące) ulega jakiejś przemianie, np. zakwita, dojrzewają jej owoce, zamiera, kiełkuje, zmienia się jej ulistnienie, żeruje na niej jakiś szkodnik czy pasożyt.
3. Wybierz sposób dokumentowania obserwacji, możesz robić zdjęcia lub rysować obserwowaną roślinę i zmiany w niej zachodzące. Każdy rysunek/zdjęcie trzeba opatrzyć datą i opisać, co się zmieniło w porównaniu z obrazkiem poprzednim.
4. Załóż dziennik obserwacji:
a. nadaj mu tytuł
b. podaj swoje imię, nazwisko, klasę
c. podaj cel obserwacji
d. wpisz daty rozpoczęcia i zakończenia obserwacji
e. w regularnych odstępach czasu zamieszczaj w nim krótkie notatki opisujące zmiany, wklejaj obrazki
f. zapisz wnioski z obserwacji (czyli czego dowiedziałeś się w czasie Twoich badań)
g. jeśli korzystałeś z jakichś książek czy stron internetowych – wypisz je
1. Wybierz zwierzę, które chcesz obserwować. Może to być Twój własny zwierzak, ptak, który przylatuje do karmnika, bezdomny kot, którego dokarmiasz, owady w Twoim ogrodzie itp.
2. Należy dobrze się zastanowić nad tematem obserwacji. Może to być obserwacja zachowania zwierzęcia w określonych sytuacjach (dobre, jeśli ktoś ma szczeniaka), obserwacja rodzaju i ilości spożywanego pokarmu (np. „Co i jak jada mój chomik?”), obserwacja zmian, jakie powoduje zwierzę w środowisku itp. Temat dobrze jest skonsultować z nauczycielem, który może co nieco podpowiedzieć.
3. Wybierz sposób dokumentowania obserwacji, możesz robić zdjęcia lub rysować obserwowane zwierzę czy jego otoczenie. Każdy rysunek/zdjęcie trzeba opatrzyć datą i opisać, co się zmieniło w porównaniu z obrazkiem poprzednim.
4. Załóż dziennik obserwacji:
a. nadaj mu tytuł
b. podaj swoje imię, nazwisko, klasę
c. podaj cel obserwacji
d. wpisz daty rozpoczęcia i zakończenia obserwacji
e. w regularnych odstępach czasu zamieszczaj w nim krótkie notatki opisujące zmiany, wklejaj obrazki
f. zapisz wnioski z obserwacji (czyli czego dowiedziałeś się w czasie Twoich badań)
g. jeśli korzystałeś z jakichś książek czy stron internetowych – wymień je
Uczeń, który zgłasza nauczycielowi chęć wykonania zadania dodatkowego w każdym wypadku otrzyma za nie ocenę, również wtedy, gdy nie wykona zadania wcale (wtedy otrzyma ocenę ndst) lub wykona po ustalonym terminie (to obniża stopień).
Dziś propozycja dodatkowego zadania dla Ucznia, która rozwija umiejętność obserwacji żywego organizmu i wrażliwość na jego potrzeby.
Zadanie to należy wykonać w terminie uzgodnionym wcześniej z nauczycielem.
 | |
| Na spodzie liścia tej paproci rozwijają się zarodniki. |
1. Wybierz roślinę, którą chcesz obserwować. Może to być roślina doniczkowa w domu albo w ogrodzie czy parku.
2. Należy wybrać taki moment obserwacji, kiedy roślina w stosunkowo krótkim czasie (maksymalnie 2 miesiące) ulega jakiejś przemianie, np. zakwita, dojrzewają jej owoce, zamiera, kiełkuje, zmienia się jej ulistnienie, żeruje na niej jakiś szkodnik czy pasożyt.
3. Wybierz sposób dokumentowania obserwacji, możesz robić zdjęcia lub rysować obserwowaną roślinę i zmiany w niej zachodzące. Każdy rysunek/zdjęcie trzeba opatrzyć datą i opisać, co się zmieniło w porównaniu z obrazkiem poprzednim.
4. Załóż dziennik obserwacji:
a. nadaj mu tytuł
b. podaj swoje imię, nazwisko, klasę
c. podaj cel obserwacji
d. wpisz daty rozpoczęcia i zakończenia obserwacji
e. w regularnych odstępach czasu zamieszczaj w nim krótkie notatki opisujące zmiany, wklejaj obrazki
f. zapisz wnioski z obserwacji (czyli czego dowiedziałeś się w czasie Twoich badań)
g. jeśli korzystałeś z jakichś książek czy stron internetowych – wypisz je
 |
| Kot Babci lubi pić wodę wprost z kranu :) |
1. Wybierz zwierzę, które chcesz obserwować. Może to być Twój własny zwierzak, ptak, który przylatuje do karmnika, bezdomny kot, którego dokarmiasz, owady w Twoim ogrodzie itp.
2. Należy dobrze się zastanowić nad tematem obserwacji. Może to być obserwacja zachowania zwierzęcia w określonych sytuacjach (dobre, jeśli ktoś ma szczeniaka), obserwacja rodzaju i ilości spożywanego pokarmu (np. „Co i jak jada mój chomik?”), obserwacja zmian, jakie powoduje zwierzę w środowisku itp. Temat dobrze jest skonsultować z nauczycielem, który może co nieco podpowiedzieć.
3. Wybierz sposób dokumentowania obserwacji, możesz robić zdjęcia lub rysować obserwowane zwierzę czy jego otoczenie. Każdy rysunek/zdjęcie trzeba opatrzyć datą i opisać, co się zmieniło w porównaniu z obrazkiem poprzednim.
4. Załóż dziennik obserwacji:
a. nadaj mu tytuł
b. podaj swoje imię, nazwisko, klasę
c. podaj cel obserwacji
d. wpisz daty rozpoczęcia i zakończenia obserwacji
e. w regularnych odstępach czasu zamieszczaj w nim krótkie notatki opisujące zmiany, wklejaj obrazki
f. zapisz wnioski z obserwacji (czyli czego dowiedziałeś się w czasie Twoich badań)
g. jeśli korzystałeś z jakichś książek czy stron internetowych – wymień je
Uczeń, który zgłasza nauczycielowi chęć wykonania zadania dodatkowego w każdym wypadku otrzyma za nie ocenę, również wtedy, gdy nie wykona zadania wcale (wtedy otrzyma ocenę ndst) lub wykona po ustalonym terminie (to obniża stopień).
piątek, 21 stycznia 2011
Jak można wykorzystać ogrzane powietrze?
Zaczynamy od doświadczenia. Potrzebujemy do niego następujących pomocy:
Na kartce papieru trzeba narysować spiralę, a potem ją wyciąć.
Na środku spirali wbijamy igłę z nawleczoną nitką i przewlekamy nitkę przez powstały otworek, tak, aby móc ją chwycić od góry.
Należy trzymać spiralę na nitce nad źródłem ciepła. W sezonie grzewczym znakomicie nadaje się do tego celu kaloryfer.
Możemy obserwować ruch spirali dookoła własnej osi.
Dlaczego?
Powietrze nad świeczką (kaloryferem) ogrzewa się. Cząsteczki ogrzewanego powietrza poruszają się coraz szybciej, powietrze staje się rzadsze i lżejsze od powietrza je otaczającego i zaczyna unosić się do góry. W ten sposób wprawia spiralę w ruch.
Jak ludzie wykorzystują to zjawisko?
Podczas lotów balonem: ciepłe powietrze, którym napełnia się balon jest rzadsze i lżejsze od zimniejszego powietrza w atmosferze. Tak długo, jak podgrzewamy powietrze w balonie, balon utrzymuje się w górze.
Podczas lotów szybowcem: szybowiec to samolot bez silnika. Jest wciągany na dużą wysokość przez samolot z silnikiem, a potem już sam wznosi się ku górze wykorzystując wstępujące prądy ciepłego powietrza.
Jak zwierzęta wykorzystują to zjawisko?
Duże ptaki, np. bociany lub kondory nie muszą wkładać wysiłku w machanie skrzydłami. Wykorzystują po prostu prądy ciepłego powietrza, które wynoszą je coraz wyżej. Takie prądy ciepłego powietrza tworzą się często przy nagrzanych, wysokich skałach lub blokach mieszkalnych.
Co się dzieje z ciepłym powietrzem, gdy znajdzie się wysoko w atmosferze?
Ochładza się, staje się cięższe i opada w dół. Taki ruch powietrza z dołu do góry i z góry do dołu nazywa się prądem konwekcyjnym.
Zadanie dla ucznia:
Prąd konwekcyjny występuje też w pokoju ogrzewanym kaloryferem. Ciepłe powietrze znad kaloryfera unosi się do góry. Pod sufitem ochładza się i spada w dół. Tutaj jest cieplej i działa kaloryfer, a zatem powietrze znowu się nagrzewa, ponownie unosi się do góry i cykl się powtarza. Wykonaj schematyczny rysunek pokoju (zaznacz położenie kaloryfera), który pokazuje konwekcyjny ruch powietrza w jego wnętrzu. Cieple powietrze zaznacz czerwoną strzałką, a chłodniejsze - niebieską.
Zapraszam też do obejrzenia krótkiego, ale bardzo ciekawego filmiku pokazującego jeszcze inne doświadczenie z ciepłym powietrzem: Urodzinowy balonik
A gdybyście chcieli się jeszcze zabawić - zapraszam do kolorowych śmigiełek i spiralek we Frajdzie Przyrodnika!
Na kartce papieru trzeba narysować spiralę, a potem ją wyciąć.
Na środku spirali wbijamy igłę z nawleczoną nitką i przewlekamy nitkę przez powstały otworek, tak, aby móc ją chwycić od góry.
Należy trzymać spiralę na nitce nad źródłem ciepła. W sezonie grzewczym znakomicie nadaje się do tego celu kaloryfer.
Możemy obserwować ruch spirali dookoła własnej osi.
Dlaczego?
Powietrze nad świeczką (kaloryferem) ogrzewa się. Cząsteczki ogrzewanego powietrza poruszają się coraz szybciej, powietrze staje się rzadsze i lżejsze od powietrza je otaczającego i zaczyna unosić się do góry. W ten sposób wprawia spiralę w ruch.
Jak ludzie wykorzystują to zjawisko?
Podczas lotów balonem: ciepłe powietrze, którym napełnia się balon jest rzadsze i lżejsze od zimniejszego powietrza w atmosferze. Tak długo, jak podgrzewamy powietrze w balonie, balon utrzymuje się w górze.
Podczas lotów szybowcem: szybowiec to samolot bez silnika. Jest wciągany na dużą wysokość przez samolot z silnikiem, a potem już sam wznosi się ku górze wykorzystując wstępujące prądy ciepłego powietrza.
Jak zwierzęta wykorzystują to zjawisko?
Duże ptaki, np. bociany lub kondory nie muszą wkładać wysiłku w machanie skrzydłami. Wykorzystują po prostu prądy ciepłego powietrza, które wynoszą je coraz wyżej. Takie prądy ciepłego powietrza tworzą się często przy nagrzanych, wysokich skałach lub blokach mieszkalnych.
Co się dzieje z ciepłym powietrzem, gdy znajdzie się wysoko w atmosferze?
Ochładza się, staje się cięższe i opada w dół. Taki ruch powietrza z dołu do góry i z góry do dołu nazywa się prądem konwekcyjnym.
Zadanie dla ucznia:
Prąd konwekcyjny występuje też w pokoju ogrzewanym kaloryferem. Ciepłe powietrze znad kaloryfera unosi się do góry. Pod sufitem ochładza się i spada w dół. Tutaj jest cieplej i działa kaloryfer, a zatem powietrze znowu się nagrzewa, ponownie unosi się do góry i cykl się powtarza. Wykonaj schematyczny rysunek pokoju (zaznacz położenie kaloryfera), który pokazuje konwekcyjny ruch powietrza w jego wnętrzu. Cieple powietrze zaznacz czerwoną strzałką, a chłodniejsze - niebieską.
Zapraszam też do obejrzenia krótkiego, ale bardzo ciekawego filmiku pokazującego jeszcze inne doświadczenie z ciepłym powietrzem: Urodzinowy balonik
A gdybyście chcieli się jeszcze zabawić - zapraszam do kolorowych śmigiełek i spiralek we Frajdzie Przyrodnika!
wtorek, 18 stycznia 2011
Jak gotuje się woda?
Czy wiecie co to jest konfetti? To małe kolorowe skrawki papieru (np. kółeczka wycięte przez dziurkacz), którymi rozbawieni tancerze posypują się w czasie zabawy sylwestrowej. Ponieważ Karnawał w pełni proponuję doświadczenie z konfetti. Najpierw obejrzyjcie filmik:
Uwaga! To doświadczenie wykonujcie pod okiem osoby dorosłej!
Na małym palniku kuchenki gazowej postawiłam zlewkę z wodą, a do wody wsypałam papierowe konfetti. (Zlewka jest naczyniem laboratoryjnym wykonanym ze specjalnego szkła odpornego na zmiany temperatury. Nie próbujcie robić tego w innym szklanym naczyniu!)
Jak zmienia się woda pod wpływem ogrzewania i gotowania?
- w coraz cieplejszej wodzie na ściankach zlewki można zaobserwować pęcherzyki powietrza, które się z niej wydzielają - najpierw malutkie, później coraz to większe, w końcu są to duże bąble - wtedy już wiemy, że woda wrze.
- gdy woda wrze (gotuje się) jej temperatura osiąga 100 stopni Celsjusza
- wraz ze wzrostem temperatury zwiększa się intensywność parowania wody, w 100 stopniach Celsjusza woda nie paruje z samej tylko powierzchni, ale z całej swojej objętości
- pod wpływem ogrzewania ciśnienie wody rośnie, objętość się zwiększa, a cząsteczki wody zaczynają poruszać się coraz szybciej
- konfetti pozwala zobaczyć w jaki sposób odbywa się ruch gotującej się wody: ogrzana woda wznosi się od dna do powierzchni, a jej miejsce zajmuje chłodniejsza, która teraz ogrzewa się przy dnie - na skutek tego staje się lżejsza i też unosi się do góry. Obserwujemy zatem wstępujący (ku górze) i zstępujący (ku dołowi) ruch wody. Ruch ten nazywamy konwekcją.
Zadania dla uczniów:
1. Jakie zjawisko można obserwować, gdy nad gotującą się wodą umieścimy szklaną płytkę?
2. Co to jest gejzer? Wyszukaj w Internecie informacje na temat tych obiektów oraz ich zdjęcia.
3. Po co gotujemy wodę, gdy chcemy zrobić herbatę?
4. Dlaczego nie powinno się pić nieprzegotowanej wody z kranu?
5. Dowiedz się w jaki inny sposób, poza gotowaniem, można uzdatnić wodę do picia.
Uwaga! To doświadczenie wykonujcie pod okiem osoby dorosłej!
Na małym palniku kuchenki gazowej postawiłam zlewkę z wodą, a do wody wsypałam papierowe konfetti. (Zlewka jest naczyniem laboratoryjnym wykonanym ze specjalnego szkła odpornego na zmiany temperatury. Nie próbujcie robić tego w innym szklanym naczyniu!)
Jak zmienia się woda pod wpływem ogrzewania i gotowania?
- w coraz cieplejszej wodzie na ściankach zlewki można zaobserwować pęcherzyki powietrza, które się z niej wydzielają - najpierw malutkie, później coraz to większe, w końcu są to duże bąble - wtedy już wiemy, że woda wrze.
- gdy woda wrze (gotuje się) jej temperatura osiąga 100 stopni Celsjusza
- wraz ze wzrostem temperatury zwiększa się intensywność parowania wody, w 100 stopniach Celsjusza woda nie paruje z samej tylko powierzchni, ale z całej swojej objętości
- pod wpływem ogrzewania ciśnienie wody rośnie, objętość się zwiększa, a cząsteczki wody zaczynają poruszać się coraz szybciej
- konfetti pozwala zobaczyć w jaki sposób odbywa się ruch gotującej się wody: ogrzana woda wznosi się od dna do powierzchni, a jej miejsce zajmuje chłodniejsza, która teraz ogrzewa się przy dnie - na skutek tego staje się lżejsza i też unosi się do góry. Obserwujemy zatem wstępujący (ku górze) i zstępujący (ku dołowi) ruch wody. Ruch ten nazywamy konwekcją.
Zadania dla uczniów:
1. Jakie zjawisko można obserwować, gdy nad gotującą się wodą umieścimy szklaną płytkę?
2. Co to jest gejzer? Wyszukaj w Internecie informacje na temat tych obiektów oraz ich zdjęcia.
3. Po co gotujemy wodę, gdy chcemy zrobić herbatę?
4. Dlaczego nie powinno się pić nieprzegotowanej wody z kranu?
5. Dowiedz się w jaki inny sposób, poza gotowaniem, można uzdatnić wodę do picia.
piątek, 14 stycznia 2011
Jak zmieniają się substancje, gdy je ogrzewamy i chłodzimy?
Do wykonania doświadczenia potrzebne są:
- szklana, pusta butelka (najlepiej zimna, np. wyjęta z lodówki, zimą wystawiamy ją za okno)
- balonik
- gorąca i zimna woda
- duży pojemnik, do którego zmieści się butelka i woda
Czynności eksperymentatora:
1. Na szyjkę butelki zakładamy balonik.
2. Butelkę z balonikiem umieszczamy w pojemniku z gorąca wodą, czekamy.
3. Obserwujemy zmiany zachodzące w wyglądzie balonika. Powinny one być mniej więcej takie:
4. Wylewamy z pojemnika gorącą wodę (a najlepiej odlewamy do innego naczynia i później używamy np. do podlania kwiatów), a wlewamy wodę bardzo zimną. Czekamy.
5. Jak myślisz - co się zmieni w wyglądzie balonika?
Wyjaśnienie:
Butelka i balonik zawierają powietrze. Jest ono mieszaniną różnych gazów, a gazy te składają się z malutkich cząsteczek (drobin), które stale poruszają się. Pod wpływem ciepła zaś poruszają się coraz szybciej. Jest to ruch w różnych kierunkach, cząsteczki zderzają się ze sobą i ze ściankami balona oraz butelki. Im cieplej, tym ten "bałagan" staje się większy, a do zderzeń dochodzi częściej. Możemy sobie wyobrazić, że każda cząsteczka rozpycha się łokciami na prawo i lewo, bo potrzebuje do swojego ruchu coraz więcej miejsca. Mówimy, że ciśnienie powietrza (czyli nacisk powietrza na ścianki butelki i balonika) rośnie. Powietrze zwiększa swoją objętość, czyli rozszerza się. Ścianki butelki są twarde i nacisk cząsteczek powietrza nie zmienia ich, ale giętka guma balonika rozciąga się pod wpływem nacisku poruszających się cząsteczek, co obserwujemy, jako nadymanie się balona, chociaż ilość cząsteczek
powietrza w jego wnętrzu jest taka sama, jak wcześniej, gdy był zimny.
Teraz już na pewno Uczeń będzie wiedział, co się stanie, gdy butelkę z napęczniałym balonem włożymy do zimnej wody. :)
Takiemu samemu mechanizmowi rozszerzania się pod wpływem rosnącej temperatury podlegają również ciecze i ciała stałe.
1. Opowiedz, jak zmienia się zawartość rurki termometru zaokiennego w czasie mrozów i odwilży?
2. Jak zmienia się długość linii wysokiego napięcia latem i zimą (spróbuj to narysować)? Dlaczego przy ich instalowaniu monterzy muszą zadbać o to, aby przewody nie były mocno napięte?
3. Dlaczego w czasie budowy linii kolejowej między kolejnymi szynami zostawia się małe szczeliny? Co by się stało, gdyby konstruktorzy zapomnieli o tym?
4. Spójrz na zdjęcie poniżej:
Nie mogłam odkręcić buteleczki z lekarstwem. Do jakiej wody ją włożyłam? Dlaczego?
- szklana, pusta butelka (najlepiej zimna, np. wyjęta z lodówki, zimą wystawiamy ją za okno)
- balonik
- gorąca i zimna woda
- duży pojemnik, do którego zmieści się butelka i woda
Czynności eksperymentatora:
1. Na szyjkę butelki zakładamy balonik.
2. Butelkę z balonikiem umieszczamy w pojemniku z gorąca wodą, czekamy.
3. Obserwujemy zmiany zachodzące w wyglądzie balonika. Powinny one być mniej więcej takie:
4. Wylewamy z pojemnika gorącą wodę (a najlepiej odlewamy do innego naczynia i później używamy np. do podlania kwiatów), a wlewamy wodę bardzo zimną. Czekamy.
5. Jak myślisz - co się zmieni w wyglądzie balonika?
Wyjaśnienie:
Butelka i balonik zawierają powietrze. Jest ono mieszaniną różnych gazów, a gazy te składają się z malutkich cząsteczek (drobin), które stale poruszają się. Pod wpływem ciepła zaś poruszają się coraz szybciej. Jest to ruch w różnych kierunkach, cząsteczki zderzają się ze sobą i ze ściankami balona oraz butelki. Im cieplej, tym ten "bałagan" staje się większy, a do zderzeń dochodzi częściej. Możemy sobie wyobrazić, że każda cząsteczka rozpycha się łokciami na prawo i lewo, bo potrzebuje do swojego ruchu coraz więcej miejsca. Mówimy, że ciśnienie powietrza (czyli nacisk powietrza na ścianki butelki i balonika) rośnie. Powietrze zwiększa swoją objętość, czyli rozszerza się. Ścianki butelki są twarde i nacisk cząsteczek powietrza nie zmienia ich, ale giętka guma balonika rozciąga się pod wpływem nacisku poruszających się cząsteczek, co obserwujemy, jako nadymanie się balona, chociaż ilość cząsteczek
powietrza w jego wnętrzu jest taka sama, jak wcześniej, gdy był zimny.
Teraz już na pewno Uczeń będzie wiedział, co się stanie, gdy butelkę z napęczniałym balonem włożymy do zimnej wody. :)
Takiemu samemu mechanizmowi rozszerzania się pod wpływem rosnącej temperatury podlegają również ciecze i ciała stałe.
1. Opowiedz, jak zmienia się zawartość rurki termometru zaokiennego w czasie mrozów i odwilży?
2. Jak zmienia się długość linii wysokiego napięcia latem i zimą (spróbuj to narysować)? Dlaczego przy ich instalowaniu monterzy muszą zadbać o to, aby przewody nie były mocno napięte?
3. Dlaczego w czasie budowy linii kolejowej między kolejnymi szynami zostawia się małe szczeliny? Co by się stało, gdyby konstruktorzy zapomnieli o tym?
4. Spójrz na zdjęcie poniżej:
Nie mogłam odkręcić buteleczki z lekarstwem. Do jakiej wody ją włożyłam? Dlaczego?
poniedziałek, 10 stycznia 2011
Hygrós - po grecku znaczy "wilgotny"
Pokazana na obrazku domowa stacja pogody mierzy nie tylko temperaturę powietrza (tutaj 0,6 stopnia Celsjusza), ale również jego wilgotność (w procentach). Wilgotność powietrza to zawartość pary wodnej w powietrzu. Powietrze zawsze zawiera parę wodną. W suchym powietrzu jest jej ok. 35%, zaś powietrze jest uznawane za wilgotne, gdy zawiera powyżej 70% pary wodnej.
Ilość pary wodnej, jaka może się zmieścić w powietrzu jest tym większa, im wyższa temperatura powietrza i ciśnienie atmosferyczne. Gdy ciepłe wilgotne powietrze ochładza się (np. w nocy czy nad ranem) para wodna z powietrza skrapla się i na liściach osiada rosa.
Wraz ze wzrostem wilgotności powietrza rośnie też prawdopodobieństwo powstania deszczu.
Większa wilgotność powietrza występuje w sąsiedztwie zbiorników wodnych, nad rzekami, w lasach czy na bagnach.
Higrometr to przyrząd służący do pomiaru wilgotności powietrza. Ciekawym urządzeniem jest higrometr włosowy, który zawiera włos, np. konia. Włos kurczy się (skraca), kiedy jest sucho, a wydłuża się w wilgotnym powietrzu. Szyszki też mogą działać, jak higrometry (zajrzyjcie do Frajdy Przyrodnika).
Substancje higroskopijne to takie, które łatwo pochłaniają wodę. Higroskopijna jest np. sól kuchenna, która wchłaniając parę wodną z powietrza ulega zbryleniu. Aby temu zapobiec dodaje się do niej tzw. antyzbrylacze.(Zdrowiej jest jednak używać soli bez tej dodatkowej chemii.)
W sezonie grzewczym nagrzane powietrze w naszych mieszkaniach łatwo wysusza śluzówki w drogach oddechowych, co sprzyja infekcjom, dlatego ważne jest, aby powietrze w domu nawilżyć. Można wykorzystać rozmaite nawilżacze powietrza, albo chociaż mokry ręcznik położony na kaloryferze. A najważniejsze jest, aby nie ogrzewać domu za bardzo. Temperatura 20-22 stopnie Celsjusza jest naprawdę wystarczająca.
środa, 5 stycznia 2011
Jaki roztwór, taki ziemniak
Co pokazuje ten obrazek?
Są to 2 plasterki ziemniaka. Jeden z nich tkwił przez 20 minut w wodzie z kranu, a drugi też w wodzie z kranu, do której dosypałam uprzednio łyżeczkę soli.
Co to jest osmoza?
Różnicy w wyglądzie ziemniaczanych plasterków winne jest zjawisko osmozy. Ziemniak, jak każda roślina składa się z komórek, które są tak małe, że nie widzimy ich okiem nieuzbrojonym. Mają jednak bardzo skomplikowaną budowę. Jedną z bardzo ważnych części ziemniaczanej komórki jest błona komórkowa, która jest półprzepuszczalna (albo inaczej wybiórcza), tzn. może przez nią swobodnie przenikać woda (na zewnątrz i do wnętrza), a inne substancje niekoniecznie. Niektóre tak, a niektóre nie. Sól tej sztuczki nie potrafi.
Komórka ziemniaczana, która znajdzie się w stężonym roztworze soli wydziela na zewnątrz całą swoją wodę. Wynika to z dążenia do wyrównania stężeń po obu stronach błony komórkowej (na zewnątrz i w środku). Jest to tak, jakby komórka "chciała" zmniejszyć zabójcze dla niej stężenie soli na zewnątrz, rozcieńczyć swoją wodą roztwór, który ją otacza.
Komórka też ma w środku troszkę "swojej" soli. Jeśli włożymy ją do czystej wody - pobiera ją do środka, znowu po to, aby stężenie po obu stronach błony się wyrównało. Komórka pęcznieje i staje się jędrna, a cały plasterek ziemniaka sztywny.
Cebula zachowuje się tak samo, jak ziemniak, gdy posypiemy ją cukrem. Z ta różnicą, że przez cebulową błonę komórkową przenikają też substancje lecznicze. W ten sposób powstaje syrop z cebuli, którym już nasze prababki leczyły suchy kaszel.
Pytanie dla uczniów:
1. Dlaczego posypywanie dróg solą w okresie zimowym jest niekorzystne dla drzew rosnących przy drodze?
Są to 2 plasterki ziemniaka. Jeden z nich tkwił przez 20 minut w wodzie z kranu, a drugi też w wodzie z kranu, do której dosypałam uprzednio łyżeczkę soli.
Co to jest osmoza?
Różnicy w wyglądzie ziemniaczanych plasterków winne jest zjawisko osmozy. Ziemniak, jak każda roślina składa się z komórek, które są tak małe, że nie widzimy ich okiem nieuzbrojonym. Mają jednak bardzo skomplikowaną budowę. Jedną z bardzo ważnych części ziemniaczanej komórki jest błona komórkowa, która jest półprzepuszczalna (albo inaczej wybiórcza), tzn. może przez nią swobodnie przenikać woda (na zewnątrz i do wnętrza), a inne substancje niekoniecznie. Niektóre tak, a niektóre nie. Sól tej sztuczki nie potrafi.
Komórka ziemniaczana, która znajdzie się w stężonym roztworze soli wydziela na zewnątrz całą swoją wodę. Wynika to z dążenia do wyrównania stężeń po obu stronach błony komórkowej (na zewnątrz i w środku). Jest to tak, jakby komórka "chciała" zmniejszyć zabójcze dla niej stężenie soli na zewnątrz, rozcieńczyć swoją wodą roztwór, który ją otacza.
Komórka też ma w środku troszkę "swojej" soli. Jeśli włożymy ją do czystej wody - pobiera ją do środka, znowu po to, aby stężenie po obu stronach błony się wyrównało. Komórka pęcznieje i staje się jędrna, a cały plasterek ziemniaka sztywny.
Cebula zachowuje się tak samo, jak ziemniak, gdy posypiemy ją cukrem. Z ta różnicą, że przez cebulową błonę komórkową przenikają też substancje lecznicze. W ten sposób powstaje syrop z cebuli, którym już nasze prababki leczyły suchy kaszel.
 |
| Syrop z cebuli (nie podawać po 18.00 wieczorem!) |
1. Dlaczego posypywanie dróg solą w okresie zimowym jest niekorzystne dla drzew rosnących przy drodze?
poniedziałek, 3 stycznia 2011
Trening w podróży
Zajrzyjcie dziś do Frajdy Przyrodnika - znajdziecie tam ciekawe ćwiczenia, którymi można się zabawiać w czasie długiej, nużącej drogi samochodem, autobusem, pociągiem.... Jest to jednocześnie trening kreatywności, czyli twórczego myślenia. Miłej zabawy!